De VVD heeft fel gereageerd op de beslissing om de partij niet te betrekken bij de formatiegesprekken. Volgens de liberalen is die keuze onterecht en in strijd met wat de kiezer heeft aangegeven. De partij wijst erop dat de uitslag volgens hen vraagt om een centrumrechtse koers en dat het negeren daarvan het vertrouwen in de politiek schaadt.
Reactie van de VVD
Partijleider Dilan Yesilgöz maakte duidelijk waar de VVD staat. Zij wil geen samenwerking met GroenLinks-PvdA en zet in op een kabinet dat stoelt op een centrumrechts programma. In haar ogen past een coalitie met partijen als D66, CDA en JA21 beter bij de uitslag en de richting die veel kiezers volgens haar verlangen. De inzet is helder: meer aandacht voor economische groei, sterkere defensie, lastenverlichting voor burgers en bedrijven, en concrete maatregelen om de asielinstroom te beperken.
Yesilgöz benadrukt dat niet de VVD de deur dichtdoet, maar dat andere partijen het signaal van de kiezer onvoldoende respecteren. Zij stelt dat het van politieke volwassenheid getuigt om te handelen naar de uitslag in plaats van die te omzeilen. Door de liberalen buiten de formatie te houden, wordt volgens haar het gesprek over een centrumrechtse coalitie onnodig bemoeilijkt.
Argumentatie over het kiezersmandaat
In de lezing van de VVD is er sprake van een duidelijke verschuiving naar rechts. De partij wijst erop dat de eigen steun stabiel bleef, dat partijen als FVD groeiden en dat de SGP haar positie behield. Voor de liberalen is dat tekenend: er leeft onder een groot deel van de kiezers een wens voor een strakkere migratieaanpak, voor minder regeldruk en voor een beleid dat de economie lucht geeft. Dat beeld, zo zegt de VVD, vraagt om een bijpassende coalitie.
Het begrip kiezersmandaat speelt daarin een centrale rol. De partij vindt dat de Kamer en de onderhandelaars moeten laten zien dat zij luisteren. Als de formatie uitkomt op een samenwerking die inhoudelijk toch de linkerkant op beweegt, ziet de VVD het risico dat kiezers zich opnieuw niet gehoord voelen. Daarmee komt ook de legitimiteit van beleid onder druk te staan.
Geen samenwerking met GroenLinks-PvdA
Yesilgöz sluit samenwerking met GroenLinks-PvdA uit. Volgens haar zou zo’n coalitie betekenen dat de belastingen stijgen, dat Brussel meer invloed krijgt op nationale keuzes en dat het klimaatbeleid verder wordt aangescherpt. Precies dat is, meent zij, waar veel VVD-kiezers tegen hebben gestemd. Zij wil die keuze respecteren en de koers van de partij glashelder houden.
De boodschap is daarmee bedoeld om twijfel weg te nemen. In eerdere jaren raakte een deel van de achterban teleurgesteld wanneer de VVD opschoof richting de linkerkant. Yesilgöz probeert met een duidelijke lijn richting centrumrechts juist het vertrouwen te herstellen. Dat vraagt volgens haar om prioriteiten die direct voelbaar zijn voor huishoudens en ondernemers.
Koers en prioriteiten
De speerpunten waar de VVD op inzet, zijn concreet. Economisch herstel en groei staan bovenaan, met lagere lasten en minder onzekerheid voor bedrijven als basis. Op het terrein van defensie wil de partij doorpakken met extra investeringen, in lijn met internationale afspraken. De asielketen moet volgens de liberalen beter beheersbaar worden, met maatregelen die zowel de instroom beperken als de doorstroming verbeteren. Daarbij hoort ook grip op huisvesting en op integratie, zodat voorzieningen niet overbelast raken.
De partij presenteert deze agenda als een terugkeer naar de kern: verantwoordelijkheid nemen voor welvaart, veiligheid en orde. Volgens Yesilgöz is dat de plek waar de VVD hoort, en waar veel kiezers de partij ook willen zien. Door die lijn scherp te houden, verwacht zij dat de formatie kan bewegen richting een stabiele meerderheid die deze doelen deelt.
Politieke context en debat
De Haagse verhoudingen staan onder spanning. De formatie verloopt stroef en er is druk vanuit media en politiek om alle opties open te houden. Yesilgöz zegt die druk te weerstaan en vasthoudend te zijn aan de keuzes die zij aan kiezers heeft voorgelegd. Volgens haar brengt meebuigen richting een links blok het risico mee dat de VVD haar profiel verliest en dat beleid ontstaat dat niet past bij de meerderheid die op centrumrechts heeft gestemd.
De kritiek van de VVD op een mogelijke coalitie met GroenLinks-PvdA is stevig. Binnen de partij leeft de vrees dat zo’n samenwerking uitmondt in zwaardere klimaatmaatregelen zonder voldoende oog voor betaalbaarheid, en in migratiebeleid dat onvoldoende remt. De liberalen stellen dat de discussie juist moet gaan over uitvoerbaarheid en over draagvlak, en dat je dat het best bereikt met een koers die economisch en institutioneel nuchter is.
Mogelijke coalitie-opties
De vraag is hoe een centrumrechtse meerderheid eruit kan zien. De VVD noemt samenwerking met D66, CDA en JA21 als een logische basis, eventueel aangevuld met andere partijen om tot een stabiel kabinet te komen. Zo’n combinatie zou volgens de liberalen ruimte bieden voor hun prioriteiten, zonder dat het beleid te veel alle kanten op schiet. Tegelijkertijd vraagt elke formatie om compromissen en om vertrouwen tussen partijen. Dat is precies waar de komende weken om zullen draaien.
Wat daarbij helpt, zegt de VVD, is helderheid vooraf. Door duidelijk te maken met wie de partij wel en niet wil samenwerken, wordt voor kiezers inzichtelijk waarop zij kunnen rekenen. De liberalen hopen dat andere partijen die openheid ook bieden, zodat de formatie sneller en transparanter verloopt.
Gevolgen en vooruitblik
De keuze om de VVD op afstand te zetten van de eerste gesprekken heeft het debat over democratische legitimiteit nieuw leven ingeblazen. De liberalen zien het als een omissie die rechtgezet moet worden. Of dat ook gebeurt, hangt af van de volgende stappen van de informateur en de bereidheid van andere partijen om opnieuw naar de verhoudingen te kijken. Intussen blijft de VVD hameren op haar inzet: economische groei, een stevige defensie, lagere lasten en een strakker asielbeleid.
Komende weken moet blijken of de formatie kan kantelen richting een centrumrechtse aanpak, zoals de VVD die voor ogen heeft. Lukt dat, dan ontstaat er volgens de partij een kabinet dat snel kan leveren op de thema’s die kiezers belangrijk vinden. Gebeurt het niet, dan dreigt een langere impasse en blijft de vraag hangen in hoeverre er wordt geluisterd naar het signaal van de stembus.
Kern van het verhaal: de VVD vraagt om een formatie die recht doet aan de uitslag en aan een beleidspakket dat volgens haar breed draagvlak heeft. De inzet is bekend, de lijnen zijn getrokken. Nu is het aan de onderhandelaars om te bepalen of die koers de basis kan worden van een nieuwe coalitie.
