Ajax heeft donderdag afscheid genomen van John Heitinga. De clubleiding wees naar de zwakke resultaten en het matige spel om het besluit te verklaren. Toch is niet iedereen ervan overtuigd dat het probleem met een trainerswissel is opgelost. Columnist Henk Spaan ziet vooral een kleedkamer die wankelt, met een verstoorde hiërarchie en een cultuur waarin ervaring zwaarder weegt dan kwaliteit.
Onrust in de kleedkamer
Volgens Spaan is de situatie in de spelersgroep ernstiger dan het veld doet vermoeden. Hij beschrijft een elftal zonder duidelijke verhoudingen en zonder leiders die talent beschermen. In zijn analyse draait het niet alleen om tactiek of fitheid, maar vooral om rolverdeling en respect. Jongens met flair en techniek zouden op de achtergrond raken, terwijl spelers met meer anciënniteit de toon zetten, ook op momenten waarop dat sportief onlogisch is.
Die spanning sluimert al langer rond Ajax. De ploeg laat dit seizoen te weinig zien in balbezit, is kwetsbaar in de omschakeling en oogt mentaal broos. Wie de lichaamstaal op het veld bestudeert, ziet losse puzzelstukjes die niet in elkaar klikken. In zo’n klimaat worden kleine momenten groot en kunnen onderhuidse irritaties snel naar boven komen.
Signaalmoment bij vrije trap tegen Galatasaray
Het Champions League-duel met Galatasaray illustreerde dat haarscherp. Ajax verloor kansloos met 0-3. Niet alleen de uitslag deed pijn, vooral één spelsituatie bleef hangen. Na een overtreding op een kansrijke positie ontstond er discussie over wie de vrije trap moest nemen. In plaats van helderheid en routine was er geharrewar. Spelers wezen elkaar terecht, en talent Rayane Bounida werd volgens Spaan door Wout Weghorst en Anton Gaaei op afstand gehouden.
Spaan ziet dat incident als tekenend. In Het Parool vergeleek hij het met een scenario uit het verleden: alsof verdediger Wim Suurbier een vrije trap zou opeisen terwijl specialist Piet Keizer naast hem staat. Die beeldspraak zegt genoeg. In een goed functionerende ploeg is er geen discussie over rollen bij standaardsituaties. De beste schutter neemt de bal, de rest ondersteunt. Bij Ajax lijkt die vanzelfsprekendheid verdwenen.
Hiërarchie drukt talent naar beneden
De kern van Spaans kritiek: anciënniteit is leidend, niet kwaliteit. Jongens die uitblinken op techniek en creativiteit worden volgens hem te makkelijk opzijgeschoven door spelers met meer status. Dat knaagt aan vertrouwen, maakt jonge talenten terughoudend en zorgt ervoor dat de ploeg minder durf en verrassing in het spel legt. Het is precies het tegenovergestelde van wat Ajax groot maakte: durven kiezen voor de beste voetballer op de juiste plek, ongeacht leeftijd of salarisstrook.
Wie terugkijkt naar succesvolle Ajax-jaren ziet een patroon. Talent kreeg ruimte, ervaren krachten begeleidden en bewaakten het teamproces, maar pakten niet alles naar zich toe. Zodra de verhoudingen scheef groeien, verdwijnt de balans. Dan gaat het niet meer over patronen en positiespel, maar over ego’s en gezichten redden. Spaan stelt dat Ajax die fase nu is binnengestapt, met alle sportieve gevolgen van dien.
Spaan pleit voor een harde reset
Daarom pleit hij voor een radicale koerswijziging. Vergeet dit seizoen, luidt zijn boodschap, en bouw in alle rust aan een nieuwe kern. Niet half, maar vol. Hij noemt een reeks namen die volgens hem de basis moeten vormen van het elftal van morgen. Voorin en op het middenveld ziet hij ruimte voor techniek en creativiteit, achterin voor frisheid en lef. De lijn is helder: zet durf en kwaliteit boven reputatie, en geef talent de sleutels van het elftal.
De door Spaan genoemde spelers vormen een mix van jeugd en opkomend talent, met daarnaast een paar gerichte accenten. Hij wijst onder meer op:
- Gloukh
- Baas
- Bounida
- Alders
- Mokio
- Regeer
Als instromers ziet hij kansen voor:
- Abdallah
- Ünüvar
- Jetten
- Bouwman
Verder zou hij één ervaren kracht willen behouden voor balans en rugdekking in de groep, en een gerichte aankoop toevoegen:
- Klaassen behouden
- El Karouani aantrekken
Dat lijstje is prikkelend en zal intern genoeg discussie oproepen. Niet alle namen liggen voor de hand, en sommige spelers staan elders onder contract of hebben elders perspectief. Maar Spaans punt is breder dan een boodschappenlijst. Het gaat hem om de richting: terug naar een herkenbaar Ajax, dat de bal eist, het tempo bepaalt en het lef heeft om de beste voetballer aan de bal te brengen. Daar past een duidelijke hiërarchie bij, gebaseerd op kwaliteit en rol, niet op anciënniteit.
Wat betekent dit voor de rest van het seizoen?
Met Heitinga weg en de kleedkamer onder het vergrootglas staat Ajax voor een paar lastige keuzes. De eerste is strategisch: kies je voor korte termijn en toch nog jagen op resultaten, of voor een plan dat over meerdere seizoenen staat? De tweede is sportief: wie bepalen straks de standaardsituaties, wie neemt verantwoordelijkheid in lastige fases, en hoe breng je lichtvoetigheid terug zonder je defensieve basis te verliezen?
Welke route Ajax ook kiest, duidelijk is dat de ruis in de kleedkamer niet vanzelf verdwijnt. Dat vraagt om heldere afspraken, een vaste hiërarchie en trainers die durven snijden in heilige huisjes. Een nieuwe staf zal moeten benoemen wie de spelhervattingen neemt, wie het elftal draagt en hoe talent wordt beschermd. Dat is geen cosmetische ingreep, maar de kern van het project.
Reacties en vervolg
Officiële reacties op Spaans analyse blijven vooralsnog uit. Dat is ook niet ongebruikelijk vlak na een trainersontslag. Achter de schermen zal de clubleiding scenario’s naast elkaar leggen: een tussenoplossing met een interim, of direct bouwen met een trainer die past bij de lange termijn. In beide gevallen is de kleedkamer het begin- en eindpunt. Als daar rust, duidelijkheid en vertrouwen terugkeren, volgt het veld meestal vanzelf.
Voor de supporters is het vooral hopen op herkenbaarheid. Niet per se op directe titels, wel op een elftal dat weer een plan heeft, en dat plan ook durft uit te voeren. Waarin talenten niet aarzelen bij een vrije trap, maar met overtuiging de bal neerleggen omdat iedereen weet: hij is de beste schutter. Dat soort simpele zekerheden maakt het verschil tussen een team dat wringt en een team dat klopt.
Samenvatting
Het ontslag van Heitinga is een groot verhaal, maar volgens Henk Spaan niet het hele verhaal. Ajax kampt met een ontregelde kleedkamer, waarin anciënniteit te vaak boven kwaliteit gaat. Het incident rond de vrije trap tegen Galatasaray was daarvoor het pijnlijke bewijs. Spaans remedie is een harde reset: een nieuwe kern, talent op één, duidelijke rollen en een staf die die keuzes beschermt. Of Ajax die koers durft te varen, zal bepalen hoe snel de club weer herkenbaar wordt. De weg terug begint niet bij een tactisch systeem, maar bij een kleedkamer die het daarover eens is.
