De strijd om de spitspositie bij Oranje laait opnieuw op. Een nieuwe nummer negen klopt nadrukkelijk op de deur, terwijl Ronald Koeman moet bepalen welk profiel het beste past bij zijn elftal. Na een zomer met pieken en leermomenten op het EK is de selectie breed én veelzijdig, maar juist die luxe maakt de keuze niet eenvoudig. Gaat Koeman voor de bewezen kracht, de pure afmaker of de moderne spits die meedoet in het combinatiespel?
Nieuwe generatie klopt aan
De opmars van de nieuwe lichting centrumspitsen geeft Koeman serieuze alternatieven. Joshua Zirkzee, na zijn transfer naar de Premier League voor een afkoopsom rond de 42,5 miljoen euro en een meerjarig contract, toont waarom hij in een topcompetitie meedraait: techniek in de kleine ruimte, rust aan de bal en het vermogen om teamgenoten beter te laten spelen. Hij beweegt weg van zijn directe tegenstander, laat zich uitzakken en creëert daarmee openingen voor de vleugels en de nummer tien.
Brian Brobbey is een ander type. Hij is balvast, sterk in duels en loert op diepteballen in de rug van de verdediging. Zijn kracht ligt in het versnellen in de zestien en het afmaken met weinig tijd en ruimte. Tegen compacte tegenstanders kan hij met zijn fysieke présence een defensie loswrikken. Bovendien jaagt hij fel door, wat Oranje de mogelijkheid geeft om hoog druk te zetten.
Daarachter blijft Thijs Dallinga zich melden als betrouwbare afmaker in de Franse competitie. Zijn loopacties tussen de lijnen en koele afwerking maken hem een waardevol alternatief wanneer Oranje gericht voorzetten wil verzilveren of de wedstrijd vraagt om een spits die constant in de zestien aanwezig is.
De vaste waarden blijven belangrijk
Toch gaat het bij Oranje niet alleen om wat nieuw is. Memphis Depay was onder meerdere bondscoaches het creatieve hart voorin. Als hangende spits of valse negen geeft hij Oranje combinaties, steekpasses en onverwachte oplossingen. Zijn ervaring in grote toernooien en zijn rendement in Oranje-shirt tellen zwaar mee. Wanneer de ploeg een spelverdeler in de punt nodig heeft, blijft Memphis een logische optie.
Wout Weghorst is uitgegroeid tot een specialist voor het slot van wedstrijden. Zijn invalbeurt en winnende goal op het EK staan symbool voor zijn waarde: onverzettelijkheid, kopkracht en doelgerichtheid. Tegen ploegen die laag hangen of wanneer Oranje veel moet pompen, is een targetman als Weghorst vaak goud waard.
Daarnaast beschikt Koeman over spelers die zowel op de flank als centraal kunnen uitblinken. Cody Gakpo bewees op het EK hoe gevaarlijk hij is vanuit de linkerzijde, maar hij kan net zo goed in de punt starten om van daaruit te variëren. Donyell Malen brengt diepgang en snelheid, en kan met zijn loopacties achter de verdediging een wedstrijd openbreken. Xavi Simons is dan weer een optie als valse negen, voor een extra middenvelder-gevoel en dominantie in balbezit.
De tactische puzzel voor Koeman
Koeman balanceert tussen profielen. In een 4-3-3 met klassieke vleugels past een spits die ruimtes trekt en backs dwingt tot keuzes. Dan geeft een slimme kapstokspits als Zirkzee of een dieptezoeker als Brobbey de vleugels Gakpo en Malen meer vrijheid. Wil Oranje juist de flanken voorzien van veel voorzetten, dan ligt een kopsterke afmaker als Weghorst of Dallinga voor de hand.
Een andere benadering is de valse negen. Met Memphis of Simons in de punt creëert Oranje overtal op het middenveld. Dat helpt om druk te zetten, second balls te winnen en het tempo te controleren. Het nadeel: minder bezetting in de zestien bij snelle omschakelingen en voorzetten. De keuze hangt dus samen met het plan van de dag en het type tegenstander.
Wat zeggen de cijfers en de vorm?
Koeman en zijn staf kijken verder dan doelpunten alleen. Pressingacties, betrokkenheid bij kansen, balvastheid onder druk en loopacties zonder bal wegen mee in de beoordeling. Een spits die meeverdedigt en de eerste pressing goed uitvoert, helpt Oranje om compact te blijven en sneller te heroveren. Dat aspect is bij een moderne nummer negen onmisbaar.
Vorm bij de club is richtinggevend, maar niet allesbepalend. Oranje heeft in het verleden vaak geprofiteerd van spelers die in Zeist direct aansluiten bij een duidelijke rol, zelfs als de laatste weken bij de club wisselvallig waren. Continuïteit in automatisme, afspraken over looplijnen en vastigheden in standaardsituaties (corners en vrije trappen) tellen minstens zo zwaar. Daarin bieden Memphis en Weghorst herkenning, terwijl Zirkzee en Brobbey juist nieuwe patronen mogelijk maken.
Scenario’s voor de komende interlands
Drie scenario’s tekenen zich af. Tegen een compacte tegenstander die laag verdedigt, is de keuze voor een spits met presence in de zestien logisch. Weghorst of Dallinga kunnen dan het verschil maken, met backs die veel opstomen en vleugels die de achterlijn zoeken. Voor wedstrijden waarin Oranje het middenveld wil domineren en combinaties zoekt rond de zestien, past Memphis in de punt met Gakpo en Simons eromheen. En tegen opponenten die hoog durven te staan, vraagt het plan om snelheid en diepte: Brobbey of Malen als centrale optie, met snelle wisselingen en directe ballen in de rug.
Een vierde, hybride variant is ook denkbaar: starten met een bewegende spits die de tegenstander moe loopt, en na rust overschakelen op een targetman voor het slot. Koeman heeft in toernooien vaker laten zien te durven wisselen van plan binnen negentig minuten. Juist de breedte op de spitspositie maakt dat mogelijk.
Reputatie versus momentum
De moeilijkste afweging is die tussen reputatie en momentum. Ervaring in topduels en eindrondes is niet te koop, maar momentum geeft vertrouwen en maakt scherpe keuzes eenvoudiger. Koeman zal vermoedelijk vasthouden aan de basis van zijn elftal en per wedstrijd de punt van de aanval finetunen. In dat model is er ruimte voor een nieuwe spits om minuten te maken, ritme op te doen en op het juiste moment toe te slaan.
Daarbij speelt ook het samenspel met de nummer tien en de vleugels een rol. Een spits die goed koppelt met Gakpo’s naar binnen komen, Simons’ dribbels tussen de linies en de opkomst van de backs, tilt het geheel omhoog. Oranje is geen elftal dat leunt op één afmaker; het is een team dat meerdere routes naar doelpunten wil hebben.
Koeman’s keuze en het grotere plaatje
Wat er ook gebeurt, Oranje profiteert van echte concurrentie. Trainingen worden scherper, speelminuten moeten worden verdiend en de lat gaat omhoog. Voor Koeman is dat precies de situatie die hij wilde creëren: meerdere profielen, uiteenlopende plannen en de ruimte om binnen een reeks interlands te variëren. Of de nieuwe spits nu direct de eerste keus wordt of begint als impact-invaller, zijn aanwezigheid verandert de dynamiek in positieve zin.
Vooruitblik
De komende interlands zullen duidelijk maken hoe ver de nieuwe nummer negen is en welk profiel Koeman voorrang geeft. Verwacht geen dogmatische keuze, maar een pragmatische aanpak: de vorm van de dag, de specifieke tegenstander en het wedstrijdverhaal zullen de doorslag geven. Eén ding is zeker: met een rijtje spitsen dat elkaar scherp houdt, staat Oranje er beter voor dan in jaren. De kers op de taart is nu het vinden van de juiste man op het juiste moment – en Koeman heeft eindelijk meerdere kaarten in handen.
