De verkiezingskoorts is nog maar net gezakt of er is al een nieuwe politieke rel. D66 laat na de stembusgang weten dat het plan van Rob Jetten om “tien nieuwe steden” te bouwen niet letterlijk bedoeld was, maar vooral als beeld om anders naar de woningbouwopgave te kijken. Mona Keijzer (BBB) reageerde scherp en vatte de kritiek samen die je breder in het land hoort: mensen zoeken een huis, geen metafoor. De discussie legt een oude spanning bloot in Den Haag: grote woorden tegenover concrete uitvoering.
Wat was de belofte precies?
Tijdens de campagne presenteerde Jetten het idee van tien nieuwe steden als een groot en richtinggevend plan. Hij sprak over ruimte maken voor de toekomst, bouwen aan Nederland en gebieden met een eigen karakter. Het klonk ambitieus, vernieuwend en praktisch: extra capaciteit creëren om de woningnood te verlichten. In debatten en interviews kwam het regelmatig terug en het werd een herkenbaar speerpunt van D66 in de strijd om de kiezer.
Na de verkiezingen: vooral symboliek
Nu, enkele weken later, klinkt er een andere toon. Voormalig senator en prominent D66-lid Rogier van Boxtel zei dat het idee vooral bedoeld was als symbool: een manier om te laten zien dat je het probleem ook met gedurfde, nieuwe perspectieven kunt benaderen. Geen uitgewerkt bouwprogramma dus, maar een richtinggevend verhaal. Volgens D66 ging het erom het debat open te breken, niet om een concreet stappenplan voor tien volledig nieuwe steden.
De reactie van Mona Keijzer
Keijzer, tegenwoordig een van de zichtbare gezichten van BBB en actief op het woondossier, liet via X weten dat je van symboliek geen dak boven je hoofd krijgt. Haar sneer sloeg aan omdat ze raakt aan een breed gevoelde frustratie: starters, jonge gezinnen en senioren staan jaren op wachtlijsten, en betaalbaar huren of kopen is in grote delen van het land moeilijker dan ooit. In die context botst een metafoor snel met de dagelijkse realiteit van woningzoekenden.
De uitleg van D66
Bij D66 klinkt het argument dat campagnes en regeren nu eenmaal twee verschillende werelden zijn. Inspirerende ideeën moeten, zodra er verantwoordelijkheid volgt, worden vertaald naar haalbare maatregelen. De boodschap: het verhaal van de tien steden was bedoeld om het denken te kantelen, niet om morgen de eerste paal te slaan. Met andere woorden, eerst het perspectief, daarna de planning en de praktische keuzes.
De politieke tegenstelling: beton versus beeldspraak
Hier schuurt het politiek. BBB profileert zich nadrukkelijk op doen en doorpakken. De partij wil sneller vergunningen, meer bouwen aan de randen van steden en dorpen, en meer regie in de regio. Minder papier, meer heipalen. D66 zet vaak in op een breder verhaal: verdichting waar het kan, groen en leefbaarheid meekoppelen, en bestuurlijke afspraken die op de lange termijn standhouden. De spanning tussen snelheid en zorgvuldigheid is niet nieuw, maar laait bij elk groot bouwdebat opnieuw op.
Waarom dit debat nu zo hard binnenkomt
De woningmarkt staat onder zware druk. Door jarenlange schaarste zijn prijzen hoog en is het aanbod krap. Voor veel mensen voelt de kans op een betaalbare woning klein, ongeacht inkomen of levensfase. En wie wacht, wacht vaak lang. In zo’n situatie hechten kiezers aan duidelijkheid: waar, wanneer en hoeveel er wordt gebouwd, en wie daarvoor verantwoordelijkheid neemt. Een metafoor kan inspireren, maar zonder concreet vervolg voelt het voor velen als een belofte die oplost in de lucht.
Keijzer als bewindspersoon en BBB als factor
Keijzer is als minister in het demissionaire kabinet Schoof nauw betrokken bij het beleid en kent de beperkingen uit de praktijk. Dat geeft haar kritiek extra gewicht: wie aan tafel zit, weet hoe traag processen kunnen gaan en waar knelpunten zitten. Tegelijkertijd is BBB buiten de Randstad sterk vertegenwoordigd en legt de partij de nadruk op bouwen waar ruimte is. Daarmee plaatst BBB zich bewust tegenover wat zij ziet als Randstedelijke denktradities, waarin visies en procesafspraken vaak een hoofdrol spelen.
Vertrouwen in politiek onder druk
De draai in toon bij D66 voedt een bredere discussie over politieke geloofwaardigheid. Kiezers willen dat plannen die in campagnetijd worden gepresenteerd, na de verkiezingen standhouden of snel concreet worden gemaakt. Wanneer een groot idee achteraf vooral symbolisch blijkt, levert dat al gauw scepsis op. Op sociale media werd Keijzers sneer massaal gedeeld, juist omdat die in één zin samenvat wat velen voelen: woorden alleen lossen de wooncrisis niet op.
Wat betekent dit voor de komende maanden?
De verwachtingen richting D66 en Jetten blijven hoog. Er is behoefte aan tastbare stappen: locaties aanwijzen, procedures inkorten, capaciteit bij gemeenten en provincies vergroten en een duidelijke planning. Als het “tien steden”-verhaal voortaan wordt vertaald naar een pakket maatregelen met tijdpad en aantallen, kan de discussie kantelen richting uitvoering. Blijft het steken in vergezichten, dan zal de kritiek aanhouden en krijgen partijen als BBB meer ruimte om zich te profileren als de praktische tegenstem.
Tussen ambitie en uitvoerbaarheid
De kernvraag is hoe Nederland snel en verantwoord genoeg woningen kan bijbouwen. Ambitie is nodig om de tekorten in te lopen, maar zonder uitvoeringskracht komt er weinig van terecht. Dat is het speelveld waarop D66 en BBB elkaar treffen: de één wijst op het belang van visie en nieuwe denkrichtingen, de ander hamert op tempo en concrete resultaten. Waarschijnlijk is een combinatie onvermijdelijk: duidelijke doelen en slimme keuzes, met tegelijkertijd de schop in de grond.
Conclusie: minder woorden, meer woonruimte
De controverse over de “tien nieuwe steden” laat zien hoe gevoelig het woondebat is. Politieke metaforen werken zolang ze aanzetten tot handelen. Zodra dat handelen uitblijft, slaat de stemming snel om. Keijzer gaf verwoord wat veel woningzoekenden voelen, D66 benadrukt de kracht van een inspirerend verhaal. Uiteindelijk zal de beoordeling simpel zijn: komen er snel genoeg betaalbare woningen bij, ja of nee? De komende maanden zullen uitwijzen of de grote woorden van de campagne kunnen worden omgezet in vergunningen, bouwplannen en, het belangrijkste, sleutels van echte huizen.
