Marjolein Moorman zet een stap terug, Jesse Klaver neemt de leiding weer op zich. Dat is de uitkomst van de korte maar veelbesproken zoektocht naar een nieuwe fractievoorzitter bij GroenLinks-PvdA. In haar podcast De Binnenkamer vertelde de Amsterdamse wethouder dat ze Klaver zelf heeft aangemoedigd: “Ik heb hem vrijdag gezegd: het is goed en logisch dat jij het doet.” Daarmee krijgt de combinatiepartij opnieuw een vertrouwd gezicht aan het roer van de Kamerfractie.
Moorman stapt opzij, Klaver blijft
Moorman gold de afgelopen weken als serieuze kandidaat om Frans Timmermans op te volgen. Toch kiest ze ervoor om de rol niet op zich te nemen. Officieel draait die keuze om ervaring en continuïteit. Klaver zit al jaren in de Tweede Kamer, heeft meerdere formaties van dichtbij meegemaakt en bereidde ook nu al het nodige voor. In dat licht is de stap logisch, zegt Moorman.
Maar achter die uitleg speelt meer. De partij kijkt terug op verlies bij de verkiezingen en staat buitenspel bij de huidige formatie. De positie van fractievoorzitter is daarmee niet alleen eervol, maar ook beladen. Wie het stokje oppakt, wordt het gezicht van een partij die op zoek is naar herstel. Moorman kiest ervoor die verantwoordelijkheid niet te nemen en blijft zich richten op haar werk in Amsterdam.
Waarom Moorman bedankt
De redenen voor haar besluit zijn deels praktisch en deels strategisch. Praktisch, omdat Klaver het netwerk en de ervaring meebrengt die in een ingewikkelde formatie- en oppositiefase van pas komen. Strategisch, omdat het leiderschap op dit moment vooral draait om het opvangen van teleurstellingen en het herijken van de lijn.
GroenLinks-PvdA verloor vijf zetels en komt voorlopig niet aan tafel bij onderhandelingen. Tegelijk viel een boegbeeld weg, en was er binnen de fractie weinig animo om de kar te trekken. Kamerleden Esmah Lahlah, Kati Piri en Habtamu de Hoop lieten eerder weten geen interesse te hebben in de functie. Dan blijft een bekende naam over: Jesse Klaver.
Terug naar bekende gezichten
Met Klaver als fractievoorzitter kiest de partij niet voor een grote breuk met het verleden. Tegenstanders spreken van een gemiste kans op vernieuwing. Zij herinneren eraan dat Klaver meerdere verkiezingen verloor en een belangrijke aanjager was van de fusie met de PvdA. Ook krijgt hij vaak de kritiek dat hij de PVV uitsloot, zonder een overtuigend alternatief machtsblok te organiseren. Voorstanders wijzen er juist op dat hij een ervaren debater is, de fractie goed kent en de samenwerking met de PvdA de afgelopen jaren gedragen heeft.
Feit is dat de keuze de boel stabiliseert: er komt geen nieuwe gezagsverhouding, geen lange inwerkperiode en geen onduidelijkheid over koers en aanspreekpunt. Maar het voedt ook de vraag: is stabiliteit genoeg om het vertrouwen van kiezers terug te winnen?
Van brede beweging naar smalle randstad-partij?
Bij de start van de combinatie droomden Timmermans en Klaver van een brede volkspartij. De praktijk is lastiger. Analisten schetsen een partij die vooral goed scoort in steden, onder hogeropgeleiden en kiezers met een kosmopolitische blik. Het klassieke sociaal-democratische profiel van de PvdA lijkt daarbij op de achtergrond geraakt. Politicoloog Brian Burgoon en anderen spraken eerder over een spanning tussen een linkse klimaat- en cultuuragenda en traditionele sociaaleconomische prioriteiten.
Kritische waarnemers vatten die ontwikkeling zo samen:
- Verlies van vijf zetels bij de verkiezingen, ondanks de fusie en zichtbaarheid van de lijsttrekker.
- Een kernachterban die overwegend stedelijk, hoogopgeleid en pro-migratie is.
- Een PvdA-profiel dat volgens sommigen is vervaagd – “GroenLinksificatie” noemen critici dat.
- Minder nadruk op de klassieke sociaal-democratische agenda, meer op klimaat en cultuur.
Of men het met deze analyse eens is of niet, de terugkeer van Klaver als fractievoorzitter wordt door velen gezien als een signaal dat de koers niet wezenlijk verandert.
Wat deze keuze zegt over de koers
Politiek gezien wijst de benoeming op drie dingen. Ten eerste: de fractie wil rust. Een ervaren gezicht aan het roer voorkomt interne strijd en geeft meteen richting aan de parlementaire strategie. Ten tweede: de partij kiest voor organisatorische continuïteit. De netwerken, woordvoerderschappen en campagnerotaties blijven grotendeels intact. Ten derde: de focus ligt op oppositie en profilering, niet op snelle deelname aan een kabinet. In een politiek landschap waarin de PVV de grootste is en het midden versplinterd, moet GroenLinks-PvdA laten zien waar het voor staat.
De uitdaging is om opnieuw relevant te worden voor een bredere kiezersgroep. Dat betekent meer dan alleen goede debatten. Het vraagt om concrete voorstellen die zowel de energietransitie, kansengelijkheid en bestaanszekerheid dienen, als om een toon die kiezers buiten de Randstad aanspreekt. Met Klaver aan het roer is er herkenbaarheid, maar ook de noodzaak om met nieuwe accenten te komen.
De rol van Moorman
Moorman blijft een gewichtige stem binnen de partij. Ze heeft een duidelijk sociaal profiel, staat bekend om haar inzet voor onderwijs en armoedebestrijding en is stevig geworteld in Amsterdam. Ook al kiest ze nu niet voor het fractievoorzitterschap, haar ideeën en netwerk zullen in Den Haag blijven doorwerken. De vraag is vooral hoe zichtbaar ze nationaal wil en kan zijn naast haar wethouderschap.
Mocht de partij op termijn toch opnieuw naar het leiderschap kijken, dan zal haar naam weer rondgaan. Voor nu kiest ze voor afstand, en geeft ze Klaver de ruimte het fractiewerk te leiden.
Reacties en bredere context
In de bredere discussie over de koers van links klinkt al langer de roep om vernieuwing. Critici stellen dat Nederland snakt naar verandering, maar niet naar een voortzetting van beleid dat zij associëren met de afgelopen jaren. Volgens hen moet GroenLinks-PvdA dichter bij de zorgen van werkenden, huurders en mensen in krimpregio’s komen. De partijtop wijst er op zijn beurt op dat sociale zekerheid, betaalbaar wonen en een rechtvaardige energietransitie juist speerpunten zijn en dat oppositievoeren nu de beste manier is om die agenda te versterken.
Welke lezing wint, zal afhangen van de komende maanden in de Kamer. Lukt het GroenLinks-PvdA om met concrete voorstellen en breed gedragen initiatieven het verschil te maken, dan kan het beeld kantelen. Blijft de partij echter in dezelfde electorale niche, dan zal de roep om een andere aanpak weer aanzwellen.
Vooruitblik
De bal ligt nu bij Klaver en zijn team. Zij moeten de fractie scherp positioneren tegen de nieuwe machtsverhoudingen, zichtbare resultaten boeken in oppositie en werken aan herstel van vertrouwen bij kiezers die zijn afgehaakt. Voor de achterban is het signaal helder: stabiliteit boven experiment. Of dat genoeg is, zal blijken bij de volgende meetmomenten, in peilingen en bij verkiezingen. Eén ding staat vast: met een bekende naam aan het front is de marge voor uitglijders kleiner, maar de herkenbaarheid groter. De komende periode wordt de test of dat de juiste keuze was.
Kern: Moorman kiest voor afstand, Klaver pakt het leiderschap. Dat geeft rust, maar geen nieuwe koers. Het is nu aan GroenLinks-PvdA om te laten zien dat herkenbaarheid kan samengaan met vernieuwing. Anders blijft de vraag hangen of de partij een brede volkspartij kan worden, of vooral sterk blijft in haar vertrouwde stedelijke bastions.
