De aanstelling van Jannik van der Laan als scheidsrechter bij Ajax – sc Heerenveen leverde vooraf geen wenkbrauwen op. De naam van de VAR deed dat wel. Clay Ruperti, in het verleden seizoenkaarthouder van Feyenoord en woonachtig op korte afstand van De Kuip, zat in Zeist achter de schermen. Zijn ingreep bij een vroeg toegekende strafschop voor Ajax zorgde meteen voor debat over partijdigheid, de rol van de VAR en het vertrouwen in de arbitrage.
Context en achtergrond
De naam van Ruperti duikt al langer op in discussies over scheidsrechtersaanstellingen. Ongeveer anderhalf jaar geleden werd bekend dat hij in het verleden een seizoenkaart bij Feyenoord had en dat hij in Rotterdam woont. Ook werkte hij eerder als sportjournalist bij RTV Rijnmond. Voor veel supporters is dat genoeg om vraagtekens te plaatsen bij zijn aanwezigheid als VAR bij een wedstrijd van Ajax.
In het Nederlandse voetbal ligt de gevoeligheid voor vermeende clubvoorkeuren hoog. De KNVB wijst scheidsrechters en VAR’s aan op basis van ervaring, prestatie en beschikbaarheid. Officials dienen belangenconflicten te melden en worden in principe niet gekoppeld aan clubs waarmee zij een directe band hebben. Een woonplaats of een verleden als supporter geldt doorgaans niet automatisch als diskwalificerend, maar de perceptie van betrokkenheid blijft, zeker in topduels, een terugkerend discussiepunt.
De beslissing op het veld
Na ongeveer een kwartier spelen ging Kenneth Taylor naar de grond na licht contact in het strafschopgebied. Van der Laan wees naar de stip. Op advies van Ruperti volgde een on-field review. De VAR beoordeelde de situatie als onvoldoende voor een strafschop en vroeg de scheidsrechter de beelden zelf te bekijken. Na het zien van meerdere herhalingen kwam Van der Laan terug op zijn beslissing en trok hij de penalty in.
Zo’n interventie past binnen het protocol: de VAR grijpt alleen in bij een mogelijke duidelijke en evidente fout of een gemiste situatie. De uiteindelijke beslissing blijft altijd bij de scheidsrechter op het veld. In deze case leidde de herbeoordeling dus tot het terugdraaien van de strafschop.
Wat kijkers zagen – en voelden
Online barstte direct de discussie los. Sommige fans vroegen zich af hoe een VAR met een Feyenoord-verleden Ajax-wedstrijden kan begeleiden. Anderen focusten op de inhoud: er was wel contact, dus waarom dan geen strafschop? In de Eredivisie zien supporters geregeld dat bij licht contact de beslissing op het veld in stand blijft. Dat voedt het gevoel van inconsistentie: wanneer is contact genoeg en wanneer niet? En wanneer is iets “duidelijk en evident” verkeerd?
Ook klonk de frustratie dat Ajax soms gemakkelijk strafschoppen tegen krijgt, terwijl deze – in de ogen van diezelfde kijkers – milde overtreding niet werd bestraft. Aan de andere kant wees een deel van het publiek erop dat het juiste besluit uiteindelijk is genomen: licht contact is niet automatisch een overtreding en de beelden lieten volgens hen onvoldoende grounds zien om een penalty te rechtvaardigen.
Partijdigheid versus perceptie
De kern van de controverse raakt aan een bekend spanningsveld. Objectieve partijdigheid is iets anders dan de perceptie daarvan. Een official kan professioneel en onpartijdig handelen, maar als de buitenwereld reden ziet om te twijfelen, blijft het vertrouwen kwetsbaar. Dat geldt zeker in een land waar de voetbalwereld klein is, regionale banden sterk zijn en scheidsrechters en VAR’s geregeld binnen dezelfde clubsferen opgroeien of wonen.
Een transparant aanstellingsbeleid en duidelijke communicatie helpen om ruis weg te nemen. Uitleg over waarom bepaalde VAR’s worden gekoppeld aan bepaalde duels, en hoe belangenconflicten worden getoetst, kan de gemoederen temperen. Nog belangrijker: het consequent toepassen van het VAR-protocol, met zichtbaar uniforme drempels voor ingrijpen, geeft supporters het gevoel dat beslissingen voorspelbaar en rechtvaardig zijn, los van wie er in het busje of op het veld staat.
De VAR-drempel en de consistentie
Veel irritatie gaat niet over één moment, maar over het gevoel van wisselende normering. De VAR hoort alleen te interveniëren bij evidente fouten. In de praktijk botst dat soms met situaties waarin minimaal contact en veel snelheid samenkomen. De scheidsrechter beoordeelt live intentie, intensiteit en gevolg. De VAR kijkt vertraagd en vanuit meerdere hoeken. Wat de een als licht duwtje ziet, interpreteert de ander als voldoende voor een overtreding. Daarom zie je geregeld dat een aanvankelijke beslissing blijft staan als er wel contact is, maar geen duidelijke fout. In dit duel gebeurde het omgekeerde: de herhaling overtuigde de scheidsrechter dat het eerste oordeel te streng was.
Voor de buitenwacht voelt die asymmetrie onvoorspelbaar. De oplossing ligt in heldere uitleg: wanneer grijpt de VAR in, welke criteria zijn leidend, en waarom kan identiek lijkende duels toch anders uitpakken? Elk duel heeft zijn eigen context: lichaamshouding, snelheid, positie van de verdediger, en hoe de aanvaller het contact “oppakt”. Uitleg met beelden achteraf, zoals sommige competities inmiddels delen, kan misverstanden verminderen.
Rol van de KNVB en mogelijke verbeteringen
Het vertrouwen valt of staat met herkenbare lijnen. De KNVB investeert al jaren in opleiding, feedback en evaluaties van arbitrage. Een volgende stap kan zijn om na speelrondes vaker toelichting te geven bij grensgevallen. Ook kan de bond toelichten hoe aanwijzingen tot stand komen en hoe men omgaat met persoonlijke achtergronden van officials. Daarmee verhelp je niet alle kritiek, maar je haalt wel spanning weg rond het idee van verborgen voorkeuren.
Daarnaast helpt het om het publiek te blijven wijzen op de basisregel: de scheidsrechter beslist. De VAR ondersteunt en corrigeert slechts bij uitzondering. Dat was ook hier het geval. Of men het besluit inhoudelijk deelt of niet, het proces verliep volgens de afspraken: check, review, eindbesluit op het veld.
Gevolgen voor het grotere plaatje
Voor Ajax en sc Heerenveen is dit vooral een momentopname in een lang seizoen. Voor de arbitrage is het weer een casus die laat zien hoe dun de scheidslijn is tussen uitleggen en overtuigen. Transparantie en consistentie leveren rust op, zeker bij wedstrijden waar sentimenten snel oplopen. De discussie rond Ruperti illustreert hoe snel een persoonlijke achtergrond het debat kan kleuren, zelfs als er geen bewijs is van bevooroordeeld optreden.
Slot en vooruitblik
De afgekeurde strafschop voor Taylor werd het startschot voor een bredere discussie: over VAR-drempels, over de aanstelling van officials met lokale of historische banden, en over het vertrouwen in de KNVB. Het duel zelf verdwijnt uiteindelijk uit het nieuws, de onderliggende vragen blijven. In de komende weken zal de bond hopelijk met duidelijke communicatie en consistente arbitrage het gesprek de goede kant op sturen. De verwachting is dat dit onderwerp nog wel vaker terugkomt, maar met elke heldere uitleg wordt de ruimte voor speculatie kleiner.
Kernachtig: de VAR greep in, de scheidsrechter herzag zijn oordeel, en de discussie barstte los. De bal ligt nu bij de KNVB om te blijven tonen dat besluiten niet draaien om adressen of verleden, maar om spelregels en bewijs op beeld.
