De formatie is een nieuwe fase ingegaan. D66 praat door met VVD en CDA, terwijl GroenLinks-PvdA voorlopig niet aan tafel zit. Dat besluit zorgt voor veel discussie. Jesse Klaver noemt zijn uitsluiting "belazerd" en spreekt van een ondemocratische blokkade. Een scherpe confrontatie met verslaggever Tom Staal (GeenStijl) zette de toon in het debat: harde vragen, duidelijke standpunten en weinig ruimte voor nuance.
De Stand Van Zaken
Na de verkiezingen verkennen partijen welke coalities mogelijk zijn. Op dit moment voeren D66, VVD en CDA gesprekken over vervolgstappen. GroenLinks-PvdA kijkt vanuit de coulissen mee, tot frustratie van partijleider Jesse Klaver. Hij ziet het als een bewuste uitsluiting, die volgens hem niet past bij de verkiezingsuitslag en de stem van 1,3 miljoen kiezers op zijn combinatie.
De keuze van VVD en CDA sluit aan bij eerdere campagneuitspraken van de liberalen. De VVD had vooraf aangegeven niet te willen samenwerken met wat door tegenstanders de "linkse wolk" werd genoemd, met name de combinatie GroenLinks-PvdA. Dat standpunt weegt nu zichtbaar mee in de formatiekeuzes.
Reactie Van Jesse Klaver
Klaver reageerde fel op het feit dat zijn partij niet mag aanschuiven. Hij gebruikt woorden als "belazerd" en spreekt van een "beloning voor slecht gedrag" als partijen die anderen uitsluiten nu de ruimte krijgen om de lijnen uit te zetten. Volgens hem is het niet in lijn met de wil van zijn kiezers en was er tijdens de campagne een ander beeld geschetst over mogelijke samenwerkingen.
De GroenLinks-PvdA-leider benadrukte dat zijn achterban duidelijk mandaat gaf voor deelname aan de onderhandelingen. Die kiezers, zo stelt hij, willen dat hun stem ook aan de formatietafel gehoord wordt. Het huidige proces, waarin zijn partij buiten de boot valt, voelt voor hem dan ook als onrechtvaardig.
De Confrontatie Bij GeenStijl
De spanning liep op in een straatinterview met Tom Staal van GeenStijl. Staal hield Klaver een harde spiegel voor en vroeg waarom hij zo fors klaagde over de gang van zaken. Met de provocerende vraag "Bent u niet ontzettend aan het janken? U heeft gewoon verloren" zette Staal de toon. Klaver verwees op zijn beurt naar het grote aantal stemmen op GroenLinks-PvdA en stelde dat uitsluiting van zijn partij de democratische balans geen goed doet.
Staal ging daartegenin met de stelling dat veel kiezers juist op de VVD stemden om een kabinet met GroenLinks-PvdA te voorkomen. Met andere woorden: ook die keuze is een democratisch signaal. Die botsing van interpretaties – het mandaat van de eigen achterban versus het mandaat van anderen – typeert de huidige discussie.
Wilders Zet Vraagtekens Bij Kritiek
Geert Wilders mengde zich eveneens in het debat. Voor de camera van GeenStijl wees de PVV-leider op wat hij ziet als een dubbele standaard. Volgens Wilders was Klaver zelf in het verleden voorstander van het uitsluiten van partijen, waaronder de PVV en Forum voor Democratie. Zijn kernboodschap: wie anderen blokkeert, moet ertegen kunnen als het een keer omgekeerd gebeurt.
Wilders’ punt raakt aan een breder fenomeen in de Nederlandse politiek: het gebruik van "cordons" of politieke blokkades. Partijen kiezen er soms bewust voor om met bepaalde anderen niet samen te werken, vanwege grote inhoudelijke verschillen of principiële bezwaren. Voorstanders zien dat als legitieme afbakening; tegenstanders vinden het ondemocratisch.
Achtergrond: Blokkades En Beloftes
In Nederland is samenwerken noodzaak. Zelden haalt één partij een meerderheid. Tegelijk maken partijen tijdens campagnes beloftes over met wie ze wel of niet willen regeren. Die beloftes hebben twee kanten. Ze geven kiezers duidelijkheid, maar kunnen later ook formatieruimte beperken. De VVD heeft herhaaldelijk aangegeven geen kabinet te willen vormen met de "linkse wolk", en handelt nu in lijn met dat standpunt.
Daar staat tegenover dat GroeLinks-PvdA een substantieel aantal zetels heeft en een relevante factor blijft. Uitsluiting van een grote partijcombinatie leidt al snel tot een debat over legitimiteit: moet inhoud de doorslag geven, of spelen tactiek en beloftes ook een rol? De huidige frictie tussen strategie en vertegenwoordiging komt in deze formatie scherp naar voren.
Het Argument Van Democratische Legitimiteit
Klaver beroept zich op de 1,3 miljoen stemmen op GroenLinks-PvdA. Zijn redenering: zo’n mandaat vraagt om betrokkenheid bij de hoofdtafel van de formatie. Tegenargumenten wijzen erop dat andere partijen óók met een mandaat van hun kiezers komen, inclusief de belofte om niet samen te werken met de linkse combinatie. In het Nederlandse stelsel is uitsluiting op zichzelf niet in strijd met de regels; meerderheidsvorming via andere routes is toegestaan en gebruikelijk.
De kern van het debat draait dus om politieke keuzes en prioriteiten. Wie kiest met wie? Welke compromissen zijn acceptabel? En hoe wegen partijen hun eigen beloften af tegenover de wens om tot een stabiel kabinet te komen? Die vragen bepalen momenteel de toon aan het Binnenhof.
De Rol Van Media En Publieke Optredens
De confrontatie bij GeenStijl onderstreept hoe media het formatiedebat beïnvloeden. Harde, directe vragen werken ontregelend, maar dwingen politici ook tot heldere antwoorden. Voor aanhangers van Klaver bevestigt het interview mogelijk het beeld dat hij onterecht buitenspel staat. Voor critici is het juist bewijs dat zijn verontwaardiging doorschiet. Beide lezingen bestaan naast elkaar en voeden de polarisatie rond de formatie.
Wat Betekent Dit Voor De Formatie?
Dat D66, VVD en CDA verder praten, wijst op een voorkeur voor een route zonder GroenLinks-PvdA aan tafel. Of die drie partijen er samen uitkomen, is een tweede. In de praktijk is vaak meer steun nodig, al dan niet via een vierde partij of via constructieve afspraken in de Kamer. De kans is groot dat er meerdere varianten op tafel blijven liggen, variërend van een compacte coalitie tot een bredere samenwerking met wisselende meerderheden per thema.
De uitsluiting van GroenLinks-PvdA in deze fase hoeft niet definitief te zijn. In eerdere formaties keerde een partij die eerst niet gewenst was later toch terug in beeld, bijvoorbeeld als gesprekken elders vastlopen. Tegelijk kan aanhoudende polarisatie het moeilijker maken om later nog bruggen te slaan. De toon die partijen nu kiezen, heeft dus gevolgen voor de onderlinge verhoudingen op langere termijn.
Vooruitblik
De komende dagen en weken draait het om twee vragen. Eén: lukt het D66, VVD en CDA om voldoende common ground te vinden voor vervolggesprekken en een werkbare basis voor een coalitie? Twee: blijft GroenLinks-PvdA buitenspel, of komt er later alsnog ruimte voor een bredere onderhandelingstafel?
Wat vaststaat: de discussie over "blokkeren" en democratische legitimiteit blijft voorlopig een hoofdrol spelen. Zolang geen duidelijke meerderheid is gevormd, blijft elke optie open – en elk mediabestormd moment, zoals het interview met Klaver, direct onderdeel van het grotere spel. De formatie is daarmee niet alleen een rekenoefening, maar ook een strijd om framing, vertrouwen en geloofwaardigheid. Wie die strijd het beste weet te voeren, heeft straks de sterkste papieren aan de onderhandelingstafel.
Kort samengevat: de formatie schuift richting een route zonder GroenLinks-PvdA, Klaver verzet zich fel tegen zijn uitsluiting, en tegenstanders verwijzen naar eerdere beloftes en eerdere blokkades. Hoe dit afloopt, hangt af van de vraag of de huidige gesprekspartners elkaar inhoudelijk vinden – en of de toon nog verandert. Tot die tijd bepaalt het debat in politiek Den Haag het tempo, met de formatie als schaakspel dat nog lang niet is uitgespeeld.
