Rob Jetten laat opnieuw zien waar zijn politieke prioriteiten liggen. In een interview met NU.nl verklaarde de D66-voorman dat hij VVD en CDA “een opfriscursus” wil geven over groen beleid. Alsof hij de meester is en de rest van de klas zwijgend moet noteren. Het tekent een houding die veel kiezers inmiddels tot vervelens toe herkennen: D66 weet het beter, en wie niet volgt, krijgt les.
De Opfriscursus Volgens Jetten
De oud-minister van Klimaat en Energie is pas kort uit het kabinet, maar zijn agenda staat nog steeds op standje versnellen: tien nieuwe steden uit de grond stampen, miljarden richting klimaatprojecten en meer slagkracht voor Brussel. Volgens Jetten loopt Nederland achter als het tempo van vergroening niet verder omhoog gaat. VVD zou kiezen voor “grijze krimp” en de PVV zou “zand in de motor” gooien. Het frame is duidelijk: wie niet mee is, remt de vooruitgang.
Wat ontbreekt, is reflectie op de rekening die diezelfde koers bij burgers op de mat legt. Jetten benadrukt dat vergroening “heel veel oplevert”, maar voor wie precies? Voor projectontwikkelaars, consultants en windlobby’s is de business case zonneklaar. Voor het doorsnee gezin met een krappe maandrekening is de winst minder zichtbaar.
De Groene Tunnelvisie
Het D66-antwoord op vrijwel elk structureel probleem blijft hetzelfde: harder vergroenen, sneller centraliseren, groter denken. De belofte is dat een groene groeigolf banen, innovatie en betaalbare energie oplevert. Maar de praktijk van de afgelopen jaren laat ook een andere kant zien: huishoudens kregen te maken met volatiele prijzen, de energierekening schoot omhoog en belastinggeld vloeide richting grote bedrijven via complexe subsidiesystemen. Dat is lastig uit te leggen aan mensen die geen keuze hebben dan aan het eind van de maand de thermostaat lager te zetten.
De vraag is niet of klimaatbeleid nodig is, maar of het verstandig, uitvoerbaar en betaalbaar is. Het debat gaat dus over tempo, volgorde en rechtvaardigheid. Precies daar wringt het bij de Jetten-agenda: die loopt structureel voor op draagvlak, betaalbaarheid en praktische uitvoerbaarheid.
Kosten Voor Gezinnen, Baten Voor Lobby’s?
De laatste jaren is er een industrie van advies, subsidies en vergunningswerk ontstaan rondom de energietransitie. Daar is op zichzelf niets mis mee, zolang het publieke belang leidend is en de burger profiteert. Maar als de winst vooral neerkomt bij partijen die de weg door Brussel en Den Haag weten te vinden, terwijl gezinnen hogere lasten ervaren en mkb’ers verdwalen in regels, dan gaat er iets fundamenteels mis.
Wie eerlijk is, erkent dat de baten en lasten ongelijk verdeeld zijn. Zolang dat niet wordt gecorrigeerd, wordt elke belofte van “groene groei” ervaren als een belofte voor een ander – niet voor de mensen die al jaren op koopkracht inleveren.
Bouwen En Beperken Bijten Elkaar
De belofte van “tien nieuwe steden” klinkt ambitieus, maar schuurt met de realiteit. Nederland worstelt nu al met stikstofregels, vergunningen, netcongestie en procedures die jaren duren. Je kunt niet tegelijk op elk front de lat hoger leggen én verwachten dat woningbouw, infrastructuur en energienetten probleemloos versnellen. Dezelfde regels die eerder zijn aangescherpt om natuur en klimaat te beschermen, blokkeren nu de bouwopgave die D66 zelf omarmt.
Dat is geen pleidooi om regels dan maar te negeren, wel om eerlijk te zijn over keuzes. Als je sneller wilt bouwen, moet je ergens de frictie verlagen: eenvoudiger procedures, heldere prioriteiten en minder stapeling van doelen. Zeggen dat het allemaal tegelijk kan, zonder een nieuwe aanpak van de vergunningen- en stikstofknoop, is wensdenken.
De Toon Van De D66-elite
Juist daarom valt de “opfriscursus”-opmerking zo verkeerd. Het klinkt niet als een uitnodiging tot samenwerking, maar als een college van bovenaf. Politiek is geen klaslokaal. Partijen verschillen van inzicht over tempo en prioriteiten, en dat is legitiem. Door het debat te framen als een kennistekort bij anderen, voed je het beeld van betweterij – iets waar de politiek als geheel al genoeg last van heeft.
Vertrouwen win je niet met belerende taal, maar met concrete keuzes die werken voor de volle breedte van het land: stad én regio, huurder én huiseigenaar, starter én ondernemer.
Vertrouwen Vraag Je Niet, Dat Verdien Je
Jetten zegt dat politiek leiderschap vraagt om een duidelijke stip op de horizon. Dat klopt, maar de kunst is die stip niet te verplaatsen zodra de werkelijkheid tegenvalt. Burgers prikken door mooie beloftes heen als ze geen verbetering zien in hun eigen leven. Koopkrachtverlies, woningnood en druk op de zorg vragen om bestuurders die niet alleen doelen formuleren, maar ook de volgorde bewaken: eerst de basis op orde, dan versnellen waar het kan.
Dat begint met eerlijkheid over trade-offs. Wil je sneller verduurzamen? Regel dan compensatie voor lage en middeninkomens, houd oog voor betaalbare alternatieven en kies voor uitvoerbare regelingen. Wil je bouwen? Maak dan ruimte in regels en capaciteit, en voorkom dat de bouwopgave vastloopt op ambities die met elkaar botsen.
Wat Nederland Nu Nodig Heeft
Nederland heeft behoefte aan nuchter bestuur: pragmatisch, voorspelbaar en dienstbaar. Geen grootse plannen zonder fundament, maar een agenda die stap voor stap draagvlak en resultaat opbouwt. Dat betekent: prioriteit voor koopkracht, versnelling in woningbouw door eenvoudige regels, het oplossen van netcongestie en een energietransitie die betaalbaar en eerlijk is voor huishoudens en mkb’ers.
Wie daar leiding op geeft, bouwt vertrouwen op. Wie in plaats daarvan betweterig colleges uitdeelt, vergroot de afstand met de samenleving.
Vooruitblik: Meer Klimaatdwang Onder Timmermans?
De koers die Jetten schetst, is precies het recept voor meer druk, meer centralisatie en minder ruimte voor maatwerk – zeker onder een kabinet waarin Frans Timmermans de lijnen zou uitzetten. Voor veel Nederlanders betekent dat: meer verplichtingen, meer onzekerheid en weinig grip op de eigen rekening. De les is helder: beleid werkt pas als het land meekomt, niet als het land wordt meegesleurd.
Wie wil voorkomen dat de balans verder doorslaat richting top-down klimaatdwang en minder oog voor het dagelijks leven, moet nu duidelijk zijn. Vraag om realiteitszin, om bescheidenheid in toon en om beleid dat begint bij de zorgen van gewone Nederlanders. Laat niet opnieuw de betweterij regeren, maar het gezonde verstand. En wie dat belangrijk vindt, kan zich uitspreken – bijvoorbeeld door een petitie te steunen tegen een Timmermans-koers in het Torentje.
De kern blijft: Nederland verdient bestuurders die luisteren, afwegen en uitvoeren. Geen opfriscursus van bovenaf, maar een gezamenlijke route die werkt in de praktijk.
