Uit een diepgravend onderzoek van dagblad Trouw komt naar voren dat Ajax weinig controle heeft over wat er gebeurt op de fanatieke aanhangsvakken, met name de F-Side. De krant sprak met drie goed ingevoerde bronnen en schetst een beeld van een harde kern die allang geen eenduidige groep meer is, maar een mozaïek van subculturen, elk met eigen regels, doelen en een andere mate van felheid. In dat verhaal duikt ook de naam op van de overleden supporter Thijmen Ruben Pfann, beter bekend als Tum, over wie nieuwe details naar buiten komen.
Onderzoek toont gebrek aan grip en groeiende angst
Volgens Trouw reikt de invloed van de F-Side verder dan de tribunes. Die kracht is voelbaar binnen de club en wordt in stand gehouden door angst. De conclusie van de krant is scherp: niemand durft echt in te grijpen. Dat verklaart waarom incidenten zich kunnen opstapelen en waarom het voor Ajax moeilijk is om duidelijke grenzen te trekken, zonder nieuwe spanningen aan te wakkeren.
Gefragmenteerde F-Side met talloze subgroepen
De F-Side presenteert zich vaak als één blok, maar die schijn bedriegt, zeggen de geïnterviewden. In werkelijkheid gaat het om een wirwar van groepen die hun eigen identiteit koesteren. Sommige initiatieven zijn zichtbaar, andere opereren op de achtergrond. Een volledig overzicht samenstellen is vrijwel onmogelijk omdat delen van die scene bewust uit beeld blijven.
Die versnippering maakt het lastig om afspraken te maken of regels te handhaven. Wat in de ene groep kan, is elders onbespreekbaar. Het maakt de dynamiek onvoorspelbaar, zeker bij wedstrijden waar emoties snel oplopen.
Wie doen de sfeeracties, wie zoeken de confrontatie?
Op en rond de tribune zijn verschillende stromingen actief, elk met een eigen rol. Zo richten facties als de Criminal Bombing Squad (CBS), Ultras Amsterdam, South Crew en 76 Crew zich vooral op tifosi: sfeeracties, vlaggen, spandoeken en graffiti buiten het stadion. Die groepen bepalen vaak het gezicht op de tribune en bouwen aan de uitstraling van de clubkleuren.
Belangrijk is ook de supportersvereniging AFCA, die als gesprekspartner optreedt richting clubleiding. Volgens Trouw heeft hun oproep tot actie na een zwakke seizoenstart meegewogen bij de aanstelling van Fred Grim als assistent van hoofdtrainer John Heitinga. Het illustreert hoe supportersstemmen kunnen doorklinken in sportieve keuzes. In diezelfde lijn leeft bij gesprekspartners het beeld dat druk vanuit delen van de achterban later eveneens invloed had in de discussie over het aanblijven van Heitinga.
Verwarring rond de naam AFCA
De naam AFCA zorgt tegelijk voor verwarring. Naast de officiële supportersvereniging bestaat er namelijk ook een hooligangroep met de naam A.F.C.A., waar weer verschillende subgroepen onder vallen. Een van die subgroepen is De Oude Garde, gevormd door de eerste generatie hooligans. Die kern bestaat volgens betrokkenen uit een hechte vriendengroep die elkaar jarenlang kent, stevig drinkt, luid zingt en niet terugschrikt voor een afgesproken confrontatie met rivalen buiten het stadion.
Jonge garde bepaalt tempo van ongeregeldheden
Waar De Oude Garde het verleden belichaamt, drukken tegenwoordig vooral jongere hooligans hun stempel op de onrust. Groepen als AFCA Youth en AFCA 4th staan vaak vooraan bij knokpartijen en relschopperij, stelt Trouw. Het zijn jongeren die midden in het vak staan en de toon zetten wanneer de spanning oploopt. Binnen die bredere scene horen ook de Amsterdam Hooligans, aangeduid als de vijfde generatie, waar Tum deel van uitmaakte.
De zaak-Tum en de impact op Ajax – FC Groningen
De naam Thijmen Ruben Pfann, in de scene bekend als Tum, duikt meerdere keren op in het onderzoek. Trouw beschrijft hem als een figuur die aanwezig was bij ongeregeldheden tijdens Europese en binnenlandse uitwedstrijden, onder meer in Athene, Glasgow en Zwolle. De krant meldt daarnaast dat Tum bij de beloftenwedstrijd Jong Ajax – Jong Feyenoord Feyenoord-icoon Dirk Kuijt heeft aangevallen, op dat moment trainer van de Rotterdammers. Die beschuldiging wordt door Trouw aan bronnen binnen de scene toegeschreven.
De groep waar Tum deel van uitmaakte, forceerde tijdens Ajax – FC Groningen een nooddeur. Het duel stond bij de harde kern in het teken van een eerbetoon aan de overleden supporter. Het incident laat zien hoe herdenkingen en emoties kunnen omslaan in acties die de veiligheid en orde in en rond het stadion onder druk zetten.
Groepen die het voetbal achter zich laten
Naast de tribunesubculturen zijn er facties die zich inmiddels vrijwel losgezongen hebben van het voetbal. Berucht is volgens Trouw de AFCA-subgroep Gajes Gang. Zij profileren zich niet als voetbalsupporters, maar als pure hooligans. In het jargon valt dit onder ‘sportfrei youth’: een term voor een groep jongeren die zich vooral richt op bosgevechten met rivaliserende hooligangroepen. Bij hen heeft de fysieke confrontatie de plaats ingenomen van het volgen van wedstrijden; vechten is doel op zich geworden.
Invloed op beleid en grenzen van de club
De optelsom van versnippering, traditie en verjonging maakt de scene complex en wispelturig. Trouw concludeert dat de invloed van het fanatieke vak zowel op de tribune als binnen de club groot is, mede doordat er onder bestuurders, werknemers en andere supporters terughoudendheid bestaat om in te grijpen. Die terughoudendheid voedt het idee dat druk vanaf de tribune doorwerkt in sportieve beslissingen, zoals eerder bij de aanstelling van Fred Grim en, volgens gesprekspartners, in de discussie rond het vervolg met Heitinga.
Voor Ajax is het een lastige spagaat. Aan de ene kant zijn sfeer, beleving en betrokkenheid een vitaal onderdeel van het clubgevoel. Aan de andere kant schuurt de harde kern soms tegen de randen van wat club en autoriteiten kunnen toestaan. Waar de ene groep spandoeken schildert en zingt, zoekt de andere de confrontatie of trekt helemaal weg van het voetbal, richting afgesproken vechtpartijen buiten zicht.
Gevolgen en vooruitblik
De bevindingen van Trouw zullen de discussie in Amsterdam en daarbuiten aanjagen. Hoe houd je de sfeer en passie levend, zonder veiligheid, beleid en sportieve rust te ondermijnen? Wie spreekt namens wie, als de F-Side in werkelijkheid uit zoveel losse eilanden bestaat? En hoe voorkom je dat angst leidend wordt bij keuzes op en naast het veld?
Zeker is dat de situatie niet met één maatregel is opgelost. De subculturen rond de tribune zijn diepgeworteld en veranderen voortdurend. Het onderscheid tussen sfeer, steun en strijd is in dit milieu soms flinterdun. Wat het onderzoek vooral blootlegt: wie greep wil krijgen op de harde kern, moet eerst erkennen hoe gefragmenteerd en onvoorspelbaar die wereld is. Dat besef is noodzakelijk om stap voor stap orde, veiligheid en vertrouwen te herstellen, zonder de band met de brede aanhang te verliezen.
Voor nu zorgt het verslag voor een helder uitgangspunt: de invloed van de F-Side is groot, de structuur erachter is diffuus en de drempel om op te treden is hoog. Dat is precies waar de discussie de komende tijd over zal gaan — binnen Ajax, in de politiek en bij alle partijen die het stadion veilig en de club koersvast willen houden.
