Sigrid Kaag dook weer even op in de Nederlandse media en meteen was het raak. In Buitenhof ging het over het gedoe rond Hans Wijers, de D66-prominent die in appjes Dilan Yesilgöz uitschold. Kaag vond dat allemaal niet zo bijzonder. Volgens haar gaat iedereen wel eens te ver in een privébericht en maakt Nederland zich met deze ophef kleiner dan nodig. Precies die houding is waar veel mensen zich aan storen: kritiek afdoen als gezeur van het publiek. Het voelt als de oude, zelfverzekerde toon van de macht, en die is duidelijk niet verdwenen.
Kaag relativeert het schandaal
Wat is er gebeurd? Hans Wijers, oud-minister en door D66 naar voren geschoven als mogelijke informateur, stuurde appjes rond waarin hij Yesilgöz neerzette als een feeks en leugenaar. Dat kwam naar buiten, en zorgde voor onrust, zeker omdat het midden in de formatie speelt. In plaats van afstand te nemen van dat taalgebruik of een duidelijk signaal van fatsoen te geven, koos Kaag voor de weg van relativering. Het zou iets van privé-aard zijn, mensen kunnen weleens uit de bocht vliegen, en we zouden het groter maken dan het is.
Dat klinkt mild en rustig, maar het gaat voorbij aan de kern. Wijers is geen onbekende aan de zijlijn. Het gaat om iemand met aanzien, die misschien een centrale rol in de formatie zou krijgen. Dan gelden hogere standaarden. Dan weegt elk woord zwaarder. En dan kun je dit niet wegzetten als een onhandige uitglijder in een appgroep.
Waarom dit wél telt
Er staat meer op het spel dan gekrenkte ego’s. Het gaat om respect in de top van de politiek, om betrouwbaarheid en om de toon die je zet wanneer partijen rond de tafel moeten. Als een beoogd verbinder een coalitiepartner wegzet met scheldwoorden, dan begint de samenwerking met achterdocht. En als de voormalige partijleider van die verbinder dat normaliseert, laat dat zien hoe men intern tegen anderen aankijkt. Niet als serieuze gesprekspartners, maar als types die je op privékanalen kunt kleineren.
Kaag preekte als minister vaak over een nieuwe bestuurscultuur en een betere toon in het debat. Juist daarom wringt het dat ze nu zo makkelijk over dit incident heenstapt. Het is een gemiste kans om principes te laten zien waar ze eerder op hamerde.
Dubbele standaard
Veel mensen hebben het gevoel dat er met twee maten wordt gemeten. Stel dat een politicus van bijvoorbeeld FVD in een app een vergelijkbaar scheldwoord over Kaag had gebruikt. Dan zouden talkshows vol zitten, zouden er Kamervragen komen en zou men om excuses schreeuwen. Nu is het een zwaargewicht uit de eigen kring, en ineens geldt er een mildere meetlat. Dan is het privé, dan mag het wel een beetje schuren en moeten we niet zo moeilijk doen.
Die indruk van selectieve verontwaardiging ondergraaft vertrouwen. Het voedt het idee dat een politieke elite zichzelf meer gunt dan de rest. En het versterkt polarisatie, precies waar zoveel politici in woorden tegen zeggen te strijden.
Hoe privé is privé?
Het verweer dat dit om privéappjes ging, klinkt handig, maar houdt dat stand? De berichten circuleerden in de top van D66. Het was geen losse flodder in een vriendenchat, maar onderdeel van het onderlinge verkeer rond een serieuze opdracht. Juist dan is professionele beheersing nodig. Je hoeft geen heilige te zijn, maar wie zo dicht op de formatie zit, moet begrijpen dat woorden gevolgen hebben. En dat elk bericht de krant kan halen.
Daarmee wordt het ook een verhaal over cultuur. Als dit normaal is in de bovenlaag van de partij, wat zegt dat dan over hoe men kijkt naar politieke tegenstanders, of zelfs naar toekomstige partners? Kaags optreden bevestigde het beeld dat er neerbuigend wordt gedaan over anderen, en dat kritiek van buitenaf wordt gezien als het gekakel van een klein landje.
Wat zegt dit over de formatie?
De formatie is altijd stroef en gevoelig. Vertrouwen moet groeien. Als zo vroeg in het proces al harde woorden over tafel rollen, dan kost het extra energie om het nog op de rails te krijgen. Yesilgöz gaf eerder aan dat ze zich in gesprekken met andere partijleiders soms genegeerd voelde. Dit incident en de reactie daarop helpen niet om de verhoudingen te verbeteren. Het maakt de kloof groter op een moment dat je juist bruggen moet slaan.
Voor de VVD is het signaal pijnlijk. Als een D66-boegbeeld zo over de VVD-leider praat, en de oud-partijleider dat vervolgens bagatelliseert, wat zegt dat dan over de bereidheid tot gelijkwaardig overleg? Wie onderhandelt, wil respect zien, ook als je het inhoudelijk oneens bent.
Kaag is niet veranderd
Kaag werkt nu internationaal, maar haar houding in dit dossier voelt vertrouwd. Alsof Nederland een klein, zeurderig landje is dat de grootsheid van die hogere bestuurslagen niet begrijpt. Die blik wekt irritatie op, omdat ze suggereert dat ophef vooral het probleem is, en niet het gedrag dat die ophef veroorzaakt. Terwijl de kern verschuift: het draait niet om broze zielen die hun dag niet hadden, maar om het normbesef van mensen die het land willen helpen besturen.
Een leider toont zich niet alleen in beleid, maar ook in taal. Wie een stevig debat wil, hoort scheldwoorden en kleineringen uit de gereedschapskist te laten. Dat geldt voor iedereen: links, rechts, oppositie of bestuur. Wie dat principe serieus neemt, maakt zichzelf en het land niet kleiner, maar groter.
Slot en vooruitblik
De les uit deze week is simpel: woorden wegen. Zeker aan de top. Het wegwuiven van grove appjes als iets kleins, of als louter privé, verdoezelt het echte probleem. Professioneel gedrag en respectvolle communicatie zijn geen luxe; ze zijn voorwaarde om vertrouwen te bouwen en samen beleid te maken. Als daar nonchalant over wordt gedaan, boet de politiek in aan gezag.
Of de formatie hier last van blijft houden, hangt af van wat er nu volgt. Een heldere erkenning dat zulke teksten onacceptabel zijn, en de belofte om de toon te verbeteren, zouden helpen. Niet omdat de buitenwereld anders te gevoelig is, maar omdat fatsoen de basis is van elke samenwerking. Wie dat serieus neemt, maakt Nederland niet kleiner, maar juist groter.
