Jack van Gelder kon zondagavond zijn ogen nauwelijks geloven. Ondanks een 2-3 zege op Litouwen zag de voormalig sportcommentator een Nederlands elftal dat volgens hem op halve kracht draaide en nauwelijks bezieling toonde. De toon in de studio van De Oranjezondag was gezet: dit Oranje won wel, maar overtuigde geenszins.
Kritiek van Van Gelder
Van Gelder was onverbloemd in zijn oordeel. Volgens hem is het gat tussen het potentieel en het getoonde niveau simpelweg te groot. “Als iedereen optimaal gemotiveerd is en fit is, hebben wij met het Nederlands elftal absoluut een elftal dat zich met de wereldtop kan meten,” stelde hij. “Maar wat we nu zagen was eigenlijk een soort klusje van: wie heeft het minst bezweten shirt aan?”
Hij miste urgentie, initiatief en overtuiging. “Ik had het idee dat ze amper wat deden. Het was allemaal zo plichtmatig. We hebben nu een hele goede lichting, daarom is het jammer dat dit nu is gebeurd.” Met die woorden verwoordde Van Gelder de frustratie die ook onder een deel van het publiek leeft: een team met zoveel kwaliteit mag niet spelen alsof het routinewerk afraffelt.
Felle tegenreactie in de studio
Zijn analyse leidde direct tot gefronste wenkbrauwen aan tafel. Pieter Cobelens, eveneens te gast, ging er fel tegenin. “Wat is dit voor crematorium-stemming? Ze hebben toch gewonnen? Wat een belachelijk gedoe. 2-3 is 2-3!” Waar Van Gelder hamerde op het hoe, onderstreepte Cobelens het wat: de uitslag.
Die tegenstelling – prestatie versus resultaat – dook meteen op als kern van de discussie. Voor de één is een zege de ultieme graadmeter; voor de ander telt vooral de manier waarop die tot stand komt. In de aanloop naar de volgende interlands is het een debat dat nog wel even zal blijven voortduren.
Slechte indruk ondanks overwinning
Dat Nederland won, staat buiten kijf. Maar de manier waarop, riep vragen op. Het tempo oogde laag, de keuzes voorzichtig, de pressing wisselvallig. De wedstrijd leek vaker te kabbelen dan te knetteren. Wanneer een team met Oranje’s kwaliteit het tempo niet opvoert, ontstaan er automatisch twijfels over scherpte en motivatie. Precies dat benoemde Van Gelder: het verschil tussen kunnen en doen.
In interlandvoetbal zijn zulke momenten niet ongewoon. Reizen, korte voorbereidingstijd en wisselende automatismen kunnen een rol spelen. Toch blijft de verwachting dat een topploeg – zeker tegen een tegenstander als Litouwen – het duel naar zich toetrekt, controleert en overtuigend afmaakt. Daarin bleef Nederland volgens de critici achter.
Context: verwachtingen rond Oranje
De lat ligt hoog. De huidige lichting wordt breed gezien als talentvol en veelzijdig. In vrijwel elke linie lopen spelers rond die in de Europese top meedraaien. Van Gelder stipte dat ook aan: wanneer iedereen fit is en met maximale focus speelt, kan Oranje zich meten met de besten. Die constatering maakt teleurstellende fases extra zichtbaar. Het gaat dan niet alleen om drie punten of een winstpartij, maar om de richting waarin het elftal zich ontwikkelt.
Daar komt bij dat Oranje, door recente eindtoernooien en ambities richting toekomstige toernooien, onder een vergrootglas ligt. Elke interland is een kans om automatismen te slijpen, hiaten te dichten en vertrouwen te kweken. In dat licht wordt een lauwe indruk tegen een op papier mindere tegenstander al snel als gemiste kans gezien.
Analyse: mogelijke oorzaken
Waarom viel het spelbeeld tegen? Er is geen eenduidig antwoord. Mogelijk speelt vermoeidheid een rol in een drukke periode van de clubcompetities. Het kan ook liggen aan een tegenstander die compact verdedigt, de ruimtes minimaliseert en het duel traag maakt. Daarnaast vergt interlandvoetbal, met kort samenzijn en weinig trainingstijd, telkens een reset van automatismen. Een lichte onderschatting kan daar ongemerkt doorheen sluipen, hoe professioneel de groep ook is.
Toch is het te gemakkelijk om het alleen daarop te gooien. Topteams onderscheiden zich juist in het vinden van manieren om ook matige wedstrijden gecontroleerd en overtuigend naar zich toe te trekken. De balans tussen verzorgde opbouw en opportunisme, tussen geduld en gif, bepaalt of een ploeg de wedstrijd kan dicteren. Dat lukte Oranje tegen Litouwen bij vlagen, maar niet structureel. En precies daar wringt het voor critici als Van Gelder.
Debat over resultaat versus proces
De woordenwisseling in de studio raakte een bekend spanningsveld. De ene school stelt dat winnen altijd de prioriteit heeft; esthetiek en dominantie zijn bonus. De andere school kijkt verder dan de uitslag en wil duidelijke stappen zien in spelidee, intensiteit en controle. Beiden hebben een punt. Resultaten tellen op de korte termijn, maar de manier van spelen bepaalt op de lange termijn vaak het plafond tegen toptegenstanders.
In dat perspectief is een 2-3 zege tegelijk geruststellend en onrustbarend. Geruststellend, omdat winnen zelfs op een mindere dag een kwaliteit is. Onrustbarend, omdat dezelfde kwetsbaarheden tegen sterkere opponenten zwaarder worden afgestraft. De les: het is niet alles zwart of wit. Oranje won, maar het spelbeeld levert werkpunten op.
Reacties en gevolgen
Discussies zoals zondag ontstaan niet in een vacuüm. Ze weerspiegelen de hoge eisen die aan deze selectie worden gesteld en de zoektocht naar consistentie. De staf zal intern ongetwijfeld kijken naar tempo in balcirculatie, compactheid zonder bal en variatie in de laatste fase. Ook leiderschap op het veld en het aanwakkeren van intensiteit in moeilijke fases zijn terugkerende thema’s.
Voor de spelers geldt dat elke interland een gelegenheid is om vertrouwen te bevestigen en concurrenten binnen de selectie te overtreffen. In een groep met veel kwaliteit is de marge klein. Een mindere beurt laat sporen na, zeker als het collectief niet piekt. De cruciale vraag: hoe snel schakelt Oranje om van ‘voldoende’ naar ‘overtuigend’?
Vooruitblik
De conclusie na Litouwen is tweezijdig. Oranje toonde veerkracht door te winnen, maar verzuimde om de wedstrijd over de volledige negentig minuten te domineren. Voor Van Gelder en gelijkgestemden is dat onacceptabel gezien de kwaliteit in de ploeg. Voor Cobelens en wie vooral naar het scorebord kijkt, is het simpel: missie geslaagd, op naar de volgende.
De waarheid ligt vermoedelijk in het midden. Oranje heeft de spelers om de wereldtop te bestormen, maar moet het verschil tussen kunnen en doen structureel dichten. De komende interlands bieden de kans om intensiteit en overtuiging te koppelen aan resultaat. Dan wordt een 2-3 in Litouwen niet het symbool van gemiste scherpte, maar een voetnoot in een traject dat naar boven wijst.
Wie zondag naar De Oranjezondag keek, hoorde twee uitersten. De ploeg zelf zal de gulden middenweg moeten vinden: winnen als norm, overtuigen als gewoonte. Pas dan verstomt de discussie vanzelf.
