Memphis Depay schreef zondagavond opnieuw een stukje Oranje-geschiedenis. In de oefeninterland tegen Finland leverde de spits van Corinthians twee assists, waardoor hij nu ook als aangever alleen aan kop gaat in de interlandstatistieken van het Nederlands elftal. Met 35 beslissende passes staat Depay bovenaan, naast het topscorersrecord dat hij in september al veroverde door Robin van Persie te passeren. Bij die mijlpaal hoort echter een nuance: de assistgegevens zijn pas structureel bijgehouden sinds het WK van 1978.
Depay pakt na topscorersrecord nu ook de assistmijlpaal
Voor Depay was het duel met Finland weer een showcase van zijn statuur in Oranje. Twee keer bereidde hij een doelpunt voor, waarmee hij de grens van 35 assists passeerde en Wesley Sneijder achter zich liet. Eerder in het najaar had Depay al de status van alltime topscorer verworven. Daarmee voert hij nu de twee meest in het oog springende ranglijsten tegelijk aan, een unicum dat zijn stempel op de hedendaagse Oranje-periode onderstreept.
Het assistrecord krijgt veel aandacht omdat het de veelzijdigheid van Depay illustreert. De aanvaller is niet alleen afmaker, maar ook aangever. Tegelijk is het goed om scherp te hebben waar die cijfers op leunen. Statistiekbureau Opta, dat de officiële dataleverancier is voor talloze competities en interlands, telt assists bij Oranje sinds 1978. Dat moment vormt de ondergrens voor hun database, omdat vanaf dat WK de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van beeldmateriaal sterk verbeteren.
Waarom 1978 het ijkpunt is
De keuze voor 1978 is geen willekeur. Opta baseert assistregistraties op videoanalyse en gecontroleerde bronnen. Voor interlands van vóór 1978 zijn bewegende beelden schaars, incompleet of van te lage kwaliteit om consequent vast te leggen wie de laatste pass gaf. Ook de krantendocumentatie geeft lang niet altijd uitsluitsel over de precieze verloop van doelpunten. Opta heeft via diverse beeld- en krantenarchieven geprobeerd die leemtes te dichten, maar stuitte op teveel onzekerheden om betrouwbare, volledige overzichten te maken.
De KNVB kan die hiaten niet zomaar opvullen. De bond heeft de doelpuntenmakers en opstellingen sinds de begindagen van Oranje wel gedocumenteerd, maar houdt geen volledige, gevalideerde assistlijst bij over de volle breedte van de interlandgeschiedenis. Daarmee ontbreekt een institutioneel anker om de pre-1978-periode met dezelfde nauwkeurigheid in te vullen als de moderne tijd.
De schaduw van het verleden: Cruijff, Lenstra en Wilkes
Dat betekent dat een rijtje iconen — Johan Cruijff, Abe Lenstra, Faas Wilkes en ook bijvoorbeeld Coen Moulijn — buiten de officiële assisttoplijst van Opta valt. En juist die namen roepen nieuwsgierigheid op. Hoe vaak zette Cruijff een ploeggenoot vrij voor de keeper? Hoeveel voorzetten van Moulijn leidden tot goals? Het zijn vragen die historisch sportonderzoeker Jurryt van de Vooren vaker krijgt, maar waarop een sluitend antwoord leveren moeilijk is.
De eerste bewegende beelden van Oranje dateren al uit 1912, maar het gaat om brokstukken zonder zichtbare doelpunten. In 1952 werd voor het eerst een interland live op de Nederlandse televisie uitgezonden. Bewaren was in die jaren echter kostbaar en niet standaard. Veel opnames zijn nooit gearchiveerd of later gewist. Wil je uit die versnipperde bronnen toch een assistoverzicht samenstellen, dan kan dat in theorie, maar het is een onmetelijke klus: tientallen wedstrijden terugvinden, fragmenten verifiëren, krantenverslagen naast beelden leggen en vervolgens op detailniveau valideren.
Hoe stevig is Depays voorsprong in de praktijk?
Hoewel een volledig historisch overzicht ontbreekt, lijkt Depays leidende positie niet direct in gevaar te komen. Lenstra speelde 47 interlands en Wilkes 38; aantallen die het, puur statistisch, moeilijk maken om in de buurt van 35 assists te komen, zelfs als hun aandeel aanzienlijk was. Moulijn, beroemd om zijn voorzetten, kwam eveneens tot 38 interlands. Alleen Cruijff, met 48 interlands, zou een geloofwaardige uitdager kunnen zijn als zijn volledige assistbalans ooit definitief zou worden vastgesteld.
Interessant is dat Opta voor de jaren 1969 tot en met 1977 wél al achttien Cruijff-assists in de database heeft staan. Juist uit die periode ontbreken nog beelden van enkele doelpuntrijke duels. Het is dus voorstelbaar dat Cruijff hoger zou uitkomen zodra die lacunes worden gedicht. Opta houdt de deur op een kier: met aanvullende, verifieerbare beelden zou Cruijffs totaal kunnen stijgen en zou hij mogelijk in de top vijf belanden. Of dat genoeg is om Depay te benaderen, is hoogst onwaarschijnlijk, maar juridisch gesproken niet geheel uit te sluiten zolang het onderzoek niet is afgerond.
Wat telt als een assist en waarom nauwkeurigheid telt
In de moderne dataregistratie is een assist doorgaans de laatste pass voor een doelpunt, mits niet substantieel van richting verandert door een tegenstander of een lange individuele actie. Die definities zijn belangrijk, want ze maken duidelijk waarom betrouwbare videobeelden cruciaal zijn. Een krantenverslag kan vermelden wie de voorzet gaf, maar niet altijd of er onderweg een touch was die de assist ongeldig maakt onder hedendaagse criteria. Zulke nuances verklaren waarom statistici terughoudend zijn met het retroactief toekennen van assists zonder overtuigend beeldmateriaal.
Depays dubbelrol en de historische context
Los van de methodiek is Depays dubbelrol uitzonderlijk. Een alltime topscorer die tegelijk ook de meeste assists levert, zegt iets over zijn rol bij Oranje in de afgelopen jaren: vaak als speerpunt, net zo vaak als spil in combinaties. Dat hij nu bij Corinthians speelt en desondanks met het Nederlands elftal die constante invloed blijft uitoefenen, onderstreept zijn internationale klasse en zijn waarde in de nationale ploegopbouw richting de komende toernooien.
De discussie over meetmomenten en datahonger is intussen tekenend voor de tijd. Waar cijfertjes steeds zwaarder meewegen in het duiden van prestaties, blijft het verleden soms onvolledig in beeld. Het doet niets af aan de grootsheid van Cruijff of de reputatie van Lenstra en Wilkes, maar het maakt wel duidelijk dat vergelijkingen over de decennia heen altijd een voetnoot nodig hebben. In dat licht is Depays record zowel een tastbare mijlpaal als een product van een tijdperk waarin we vrijwel alles kunnen terugzien, terugspoelen en nauwgezet registreren.
Vooruitblik: records, ranglijsten en een blijvende voetnoot
Voor nu hoeft Depay niet te vrezen dat zijn assistrecord direct wordt ingehaald door een historische correctie. De kans is groot dat hij zijn voorsprong de komende interlands nog uitbreidt. Mocht er ooit een grootschalig, gedocumenteerd onderzoek komen naar assists van vóór 1978, dan kan dat het perspectief verbreden. Realistisch gezien zal het vooral de plaats van Cruijff binnen de topregio’s scherper omschrijven, niet de huidige volgorde op de eerste plek omgooien.
De conclusie is helder: Depay staat terecht bovenaan de assistlijst zoals die tegenwoordig wordt bijgehouden. Tegelijk zal bij elk historisch klassement een kanttekening blijven staan over wat we niet meer met zekerheid kunnen reconstrueren. Het is de belasting van de geschiedenis en de bonus van het heden. Voor Oranje en zijn topscorer-plus-aangever is het vooral een stimulans: elke volgende beslissende pass die Depay geeft, maakt het gat met de rest groter en de discussie een stukje academischer.
