Johan Derksen vindt dat Israël moet worden uitgesloten van deelname aan het WK voetbal van 2026 en andere grote internationale evenementen. De analist van Vandaag Inside pleitte daar vrijdagavond voor in de talkshow, naar aanleiding van het besluit van omroep AVROTROS om dit jaar geen Nederlandse afvaardiging naar het Eurovisie Songfestival te sturen als Israël welkom blijft. Derksen noemt het optreden van Israël in de oorlog met Hamas “structurele mensenrechtenschendingen” en zegt dat landen die zich zo misdragen “volledig geïsoleerd” moeten worden.
Derksen Pleit Voor Totaal Isolement
In de uitzending vroeg presentator Wilfred Genee of een cultureel platform als het Songfestival mag worden ingezet om een politiek statement te maken. Derksen was stellig: hij vindt dat dat niet alleen mag, maar in dit geval ook moet. Volgens hem past daar een brede, consequente lijn bij: uitsluiting van alle internationale podia, van de Olympische Spelen tot het WK voetbal en zelfs grote wielerrondes.
“Ik vind: een land dat zich zo structureel misdraagt en de mensenrechten schendt, moet je nergens aan laten meedoen. Niet de Olympische Spelen, niet het WK, niet de Tour de France… helemaal isoleren.”
Derksen verwees daarnaast naar een column van oud-minister Ronald Plasterk in De Telegraaf, waarin wordt betoogd waarom de term genocide juridisch niet van toepassing zou zijn op het optreden van Israël in Gaza. Voor Derksen doet dat niets af aan de ernst van de daden.
“Dan denk ik: het is niet minder erg. Het zijn wél oorlogsmisdaden en verderfelijke mensenrechtenschendingen.”
Eurovisie-Discussie Laaid Op
Eerder op de dag maakte AVROTROS bekend dat Nederland niet afreist naar het Eurovisie Songfestival als Israël deelneemt. Daarmee schaart de omroep zich achter landen als Slovenië en Ierland, die eerder een vergelijkbaar standpunt innamen. Het besluit legt de spanning bloot tussen de officiële apolitieke insteek van het festival en de realiteit: het Songfestival was eerder al genoodzaakt een lijn te trekken.
Zo is Rusland sinds de invasie in Oekraïne uitgesloten van deelname aan het liedjesfestijn. De Europese omroepunie (EBU) stelde destijds dat de Russische deelname het imago en de reputatie van het evenement zou schaden. Dat precedent voedt nu het debat over Israël: waarom wel Rusland uitsluiten en Israël niet, luidt een veelgehoorde vraag in de publieke discussie.
Hendriks Waarschuwt Voor Symboolpolitiek
Collega-presentatrice Hélène Hendriks plaatste kanttekeningen bij de lijn die Derksen voorstelt. Zij pleitte voor consequentie als organisatoren besluiten politiek te laten meewegen.
“Als dat je doel is, moet je alles uitsluiten. Dus óók Azerbeidzjan, natuurlijk Rusland. Tegelijk: het is een cultureel evenement dat bedoeld is om te verbinden. Dan ga je een politiek statement maken. Is dat dan symboolpolitiek? Wat bereik je daar uiteindelijk mee?”
Hendriks benadrukte de spanning tussen de verbindende ambitie van culturele evenementen en de druk om stelling te nemen in geopolitieke conflicten. Die worsteling speelt ook in de sport, waar bonden en organisatoren de afgelopen jaren, mede door de oorlog in Oekraïne, vaker in een moreel-ethisch mijnenveld belandden.
Achtergrond: Precedent Rusland In Sport En Cultuur
In de sportwereld geldt Rusland als precedent voor vergaande sancties. Sinds 2022 is de Russische voetbalbond door FIFA en UEFA uitgesloten van internationale competities, waardoor het nationale elftal en clubs niet deelnemen aan EK- en WK-kwalificaties en Europese clubtoernooien. Op cultureel vlak verdween Rusland uit het Eurovisie Songfestival.
Bij de Olympische Spelen ligt het complexer: daar mochten Russische en Belarussische sporters recent onder strikte voorwaarden en zonder vlag of volkslied als neutrale atleten deelnemen. Het laat zien dat sportorganisaties uiteenlopende routes kiezen tussen volledige uitsluiting, neutraliteit en toelating, afhankelijk van de situatie, druk vanuit lidstaten en publieke opinie.
Israël blijft intussen welkom in de meeste internationale competities en evenementen. Anders dan in het geval van Rusland hebben sport- en cultuurorganisaties tot nu toe geen collectieve ban ingesteld. Dat verschil in aanpak stuwt de discussie over consistentie en criteria: wanneer is uitsluiting gerechtvaardigd, en wie bepaalt dat kader?
Sportieve Context: WK-Kwalificatie Israël
Op sportief vlak strijdt Israël gewoon door in de kwalificatiereeks voor het WK van 2026. De ploeg staat derde in groep I. In de voorbije interlandperiode werd met 0-4 gewonnen bij Moldavië, waarna enkele dagen later spectaculair met 4-5 van Italië werd verloren. Vanwege de oorlog werd dat duel niet in eigen land, maar in het Hongaarse Debrecen gespeeld.
Israël komt al decennia uit in de Europese voetbalzone (UEFA) vanwege veiligheids- en organisatorische redenen. Dat maakt dat het land in hetzelfde competitieve en politieke speelveld opereert als Europese landen, en dat beslissingen over eventuele uitsluiting of sancties door Europese en mondiale bonden direct gevolgen hebben voor de selectie en clubs.
Reacties En Het Oplopende Debat
Het pleidooi van Derksen past in een breder maatschappelijk debat in Nederland en daarbuiten over de rol van sport en cultuur in tijden van oorlog. Voorstanders van uitsluiting noemen het een vreedzame drukmiddel om staten tot verandering te bewegen en zien duidelijke precedentwerking in het recente Rusland-dossier. Tegenstanders wijzen op de risico’s van symboolpolitiek, de instrumentalisering van cultuur en sport, en het gevaar dat individuele artiesten en sporters worden gestraft voor het handelen van hun regering.
Daar komt bij dat juridische definities – zoals de vraag of er sprake is van genocide – niet altijd eenduidig of direct toepasbaar zijn in de besluitvorming van sport- en cultuurorganisaties. Zoals Derksen zelf aangaf, maakt de terminologie in zijn ogen weinig uit voor de morele beoordeling; anderen vinden juist dat heldere juridische criteria noodzakelijk zijn om willekeur te voorkomen.
Gevolgen En Scenario’s
Mocht de lijn van AVROTROS navolging krijgen bij andere omroepen, dan kan de druk op de EBU toenemen om de Israëlische deelname aan het Songfestival te heroverwegen. In de sport ligt de bal vooral bij FIFA, UEFA en het IOC. Tot op heden ontbreekt een gezamenlijk front richting Israël, waardoor nationale bonden en organisatoren mogelijk op eigen houtje standpunten innemen, met een lappendeken aan maatregelen als gevolg.
Voor de Israëlische nationale ploeg blijven de sportieve gevolgen voorlopig beperkt tot logistieke aanpassingen en spelen op neutraal terrein wanneer de veiligheid dat vereist. Een bredere uitsluiting zou het kwalificatietraject ingrijpend veranderen, met kansen of complicaties voor landen in dezelfde poule en lastige juridische en contractuele vraagstukken voor bonden, sponsors en broadcasters.
Vooruitblik
De komende weken zal duidelijk worden of de stellingname van AVROTROS en de stevige woorden van Johan Derksen bredere navolging krijgen. Organisatoren van grote evenementen balanceren tussen hun apolitieke ambities en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het precedent van Rusland werkt door, maar is geen blauwdruk. In afwachting van eventuele besluiten gaan het Eurovisiecircuit en de WK-kwalificatie vooralsnog door zoals gepland. Het debat over de vraag hoeveel politiek sport en cultuur kunnen dragen, zal daarmee alleen maar verder aan intensiteit winnen.
Kern: Derksen roept op tot totale uitsluiting van Israël van sport en cultuur, AVROTROS koppelt de Nederlandse Songfestivaldeelname aan Israëls aanwezigheid, en het bredere debat draait om consistentie, effectiviteit en de grenzen tussen apolitiek verbinden en moreel stelling nemen.
