Willem van Hanegem vindt dat er een harde bezem door de selectie van Oranje moet richting het WK van 2026. De oud-international en oud-trainer schrok van de manier waarop de ploeg van bondscoach Ronald Koeman tegen Litouwen opereerde en pleit voor stevige ingrepen. Dat Nederland in de slotfase een verdediger moest brengen om een benauwde 2-3 overwinning over de streep te trekken, noemt hij symptomatisch voor dieperliggende problemen.
Van Hanegem zet vraagtekens bij Europese topstatus
Koeman stelde onlangs dat Nederland tot de Europese top behoort. Van Hanegem betwist niet dat Oranje in potentie kan meedraaien met de besten, maar vraagt zich wel af waar de overtuigende zeges op toptegenstanders blijven. Het knappe optreden tegen Spanje werd bijvoorbeeld niet omgezet in winst. En ook de gelijke spelen tegen Polen en eerder tegen Bosnië en Herzegovina laten volgens hem zien dat de ploeg nog te vaak tekortschiet als het moet worden beslist.
Voor Van Hanegem is de wedstrijd tegen Litouwen de spreekwoordelijke druppel. Nederland gaf een 0-2 voorsprong weg tegen een tegenstander die op papier van een aanzienlijk lager niveau is. Dat er in de slotminuten een verdedigende wissel nodig was — Matthijs de Ligt kwam in het veld voor een aanvaller om de voorsprong te bewaken — staat voor hem haaks op het beeld van een ploeg die met bravoure en controle wedstrijden moet uitspelen.
Kritiek op spelopbouw en rol van de keeper
Het veldspel was volgens Van Hanegem vooral in de opbouw beneden peil. Hij wijst daarbij expliciet naar de eerste fase van het spel, waar de keeper en de defensie de toon zetten. Fouten in de positionering, onnodige risico’s en onzuivere passing brachten het elftal herhaaldelijk in problemen. Een fase na rust, waarin de bal door de doelman op het hoofd van een onder druk staande verdediger werd gespeeld en vervolgens in paniek vooruit werd gekopt, vond hij exemplarisch. Zulke momenten, benadrukt hij, zouden Oranje op dit niveau niet mogen overkomen.
De kritiek raakt daarmee ook de keeperspositie. Onder Koeman is Bart Verbruggen de eerste keuze onder de lat. Van Hanegem vindt dat die hiërarchie niet in beton gegoten mag zijn. Als de opbouw stokt en de ploeg defensief kwetsbaar oogt, moet de bondscoach durven doorselecteren. Volgens hem zijn er alternatieven die de concurrentie kunnen aanwakkeren en het niveau kunnen optrekken. Hij noemt in dat kader de naam van Robin Roefs van Sunderland als een mogelijke uitdager die richting het WK een serieuze kans zou kunnen krijgen.
Doorselecteren als noodzakelijke stap
Het woord ‘doorselecteren’ valt bij Van Hanegem niet lichtvaardig; het is wat hem betreft een voorwaarde om de volgende stap te zetten. Nederland beschikt over een brede en getalenteerde spelersgroep, maar kwaliteit alleen is niet genoeg. Consistentie, automatismen en mentale scherpte in de slotfases van wedstrijden zijn minstens zo belangrijk. Wie die componenten het beste brengt, moet spelen — ongeacht status of reputatie.
De keepersstrijd is daarbij slechts één onderdeel. Ook in andere linies ziet Van Hanegem ruimte voor verbetering. In de verdediging gaat het om heldere afspraken in de opbouw en een stabiele restverdediging, zodat snelle counters vroegtijdig onschadelijk worden gemaakt. Op het middenveld is er behoefte aan tempo- en ritmewisselingen met minder balverlies in risicogebieden. Voorin draait het om effectiviteit: kansen moeten vaker worden omgezet in doelpunten, zodat wedstrijden eerder in het slot kunnen worden gegooid.
Context: ambities, resultaten en de weg naar 2026
De ambitie om tot de Europese top te behoren is niet misplaatst. Oranje beschikt over spelers met internationale ervaring in de grootste competities. Tegelijkertijd tonen recente resultaten dat het gat met de absolute top niet structureel is gedicht. Gelijke spelen tegen serieuze, maar niet ongenaakbare tegenstanders en moeilijke avonden tegen ploegen uit de Europese onderlaag voeden de kritiek dat Nederland moeite heeft om wedstrijden te domineren én af te ronden.
Richting 2026 is er bovendien weinig ruimte voor zelfgenoegzaamheid. De kalender geeft Koeman nog een aantal interlandperiodes om te schaven aan systemen, automatismen en de bezetting per linie. In die periode kan een herijking van de pikorde, met échte concurrentie op elke positie, de lat omhoog leggen. Op de keeperspositie zijn naast Verbruggen de afgelopen jaren verschillende namen in beeld geweest, en het openbreken van die strijd kan de dynamiek veranderen. De boodschap van Van Hanegem is helder: wie het best presteert, moet spelen; wie herhaaldelijk steken laat vallen, moet vrezen voor zijn plek.
Spelprincipes die direct verbetering vragen
Van Hanegem hamert vooral op basale spelprincipes die topteams onderscheiden. In de opbouw betekent dat: de vrije man vinden, onder druk de juiste keuze maken en tempo houden zonder onnodig risico te nemen. In de omschakeling vraagt dat om alertheid, compacte afstanden en heldere rolverdeling. En in de eindfase van wedstrijden maakt professioneel managen het verschil: in balbezit rust brengen, met en zonder bal de juiste zones bezetten en slimme overtredingen niet schuwen als het moet.
Dat Oranje tegen Litouwen terugviel in improvisatie en opportunisme, leest Van Hanegem als signaal dat de basis nog niet stevig genoeg is. Hij verwacht dat Koeman dat onderkent en keuzes durft te maken die op de korte termijn pijn kunnen doen, maar op de langere termijn renderen.
Koeman tussen continuïteit en verandering
Koeman gaf eerder aan niet te veel te willen veranderen, om rust en continuïteit te bewaren. Van Hanegem begrijpt die reflex, maar vindt dat resultaten en patronen op het veld zwaarder moeten wegen dan goede intenties. Continuïteit is waardevol, stelt hij, zolang die leidt tot groei. Zodra het een doel op zich wordt en zwakke plekken camoufleert, is het tijd om in te grijpen.
Concreet betekent dat: het elftal selecteren op vorm, fitheid en complementariteit. Wie de opbouw versnelt, het duel wint of de goal maakt, moet meters kunnen maken in Oranje. Wie dat niet brengt, moet concurreren vanaf de bank. De keeperspositie is de meest zichtbare casus, maar hetzelfde geldt voor alle linies.
Wat deze kritiek zegt over de ambities
Van Hanegems boodschap is even streng als constructief. Hij vraagt niet om radicale revolutie, maar om duidelijke keuzes, meritocratie en een spelidee dat onder druk overeind blijft. Het etiket ‘Europese top’ verdient Oranje pas echt als het routineus wint van ploegen onder zich en geregeld resultaat boekt tegen de besten. De recente duels laten zien dat die stap nog gezet moet worden.
Met het WK 2026 als richtpunt ligt de bal nu bij Koeman en zijn staf. Durven zij de concurrentie aan te wakkeren, de automatisme te slijpen en de fouten uit de opbouw resoluut aan te pakken? Van Hanegem denkt dat het moet, en wel snel.
Conclusie: harde keuzes nu, vruchten straks
De analyse van Van Hanegem na het moeizame optreden tegen Litouwen is helder: Oranje mist nog de vanzelfsprekendheid die topploegen typeert. Het weggeven van een 0-2 voorsprong, de onrustige opbouw en de noodgreep in de slotminuten vormen geen incident, maar een waarschuwing. Richting 2026 vraagt dat om doorselecteren, ook onder de lat, en om spelprincipes die onder druk standhouden. Als Koeman die lijn kiest, kan Nederland op het WK weer met recht meepraten aan de bovenkant. Zo niet, dan blijft de status ‘Europese top’ vooral een ambitie op papier.
