In de podcast Willem & Wessel van VoetbalPrimeur spaarde Willem van Hanegem niemand. De oud-international keek terug op een veelbewogen Eredivisie-weekend met Ajax – AZ (0-2) en Heracles – Feyenoord (0-7). Zijn oordeel was hard voor Ajax en Heracles, maar vooral lovend voor AZ-middenvelder Kees Smit, die in de Johan Cruijff ArenA excelleerde en volgens Van Hanegem een uitzonderlijk toekomstperspectief heeft.
Kees Smit blinkt uit in de ArenA
De 19-jarige Kees Smit was in Amsterdam een van de uitblinkers bij AZ. Met balvastheid, overzicht en bravoure droeg de middenvelder nadrukkelijk bij aan de 0-2 zege. Van Hanegem was laaiend enthousiast over wat hij zag. Volgens De Kromme gaat Smit „beter worden dan Frenkie de Jong”. Het gaat hem „heel makkelijk af”, zei Van Hanegem. „Een ander kan dat niet doen. Hij heeft het gewoon. Als je hem zo snel ziet draaien met de bal… Hij heeft een aantal weken lang wel aardig gespeeld, maar niet zo goed als hij kan. En hij heeft er ook plezier in, is overtuigd. Echt gewoon een heel goede speler.”
Het meest opvallende aan Van Hanegems oordeel: hij legde de lat direct naast die van een van Nederlands beste middenvelders. „Hij wordt beter dan Frenkie de Jong. Ook een aardige speler, maar Smit heeft meer rendement.” Daarmee doelt Van Hanegem op de directe bijdrage van Smit aan het spel: vooruit voetballen, tempo bepalen en beslissende momenten afdwingen.
Vergelijking met Frenkie de Jong
De keuze om Smit te spiegelen aan Frenkie de Jong is veelzeggend. De Jong geldt bij Oranje en FC Barcelona als regisseur met uitzonderlijke dribbel en passing. Van Hanegem ziet bij Smit eigenschappen die in de Eredivisie meteen rendement opleveren: handelingssnelheid, durf in de kleine ruimte en het vermogen om het spel te versnellen richting de zestien. Waar De Jong vaak de opbouw dicteert, laat Smit zich volgens Van Hanegem al vroeg zien in beslissende zones. Het predicaat „meer rendement” zet Smit neer als een middenvelder die niet alleen mooi voetbalt, maar ook direct bijdraagt aan goals en kansen.
AZ-kenners zien al langer dat Smit naadloos past in de Alkmaarse talenttraditie. Jong, technisch vaardig en tactisch snel bij de les: het zijn kenmerken die ook eerdere doorbraken uit de AZ-opleiding typeerden. In Amsterdam liet hij zien dat hij ook in grote wedstrijden het verschil kan maken. Dat het uitgerekend in de Johan Cruijff ArenA gebeurde, onderstreepte de indruk die hij achterliet.
Ajax onder hoogspanning
Over Ajax was Van Hanegem onverbiddelijk. „Ze staan onder stroom, lijkt het wel. Ze doen hele rare dingen. Het is echt om te lachen.” De Amsterdammers maakten tegen AZ een onzekere indruk, met slordigheden in de opbouw en weinig initiatief zonder bal. De 0-2-nederlaag in eigen huis vergrootte het gevoel dat Ajax in een fase zit waarin automatismen ontbreken en individuele fouten hard worden afgestraft.
De analyse van Van Hanegem past in het bredere beeld van een traditionele topclub die zoekt naar houvast. In wedstrijden waarin tegenstanders het ritme verstoren en compact verdedigen, vindt Ajax te weinig oplossingen. Dat drukt niet alleen op de resultaten, maar ook op het vertrouwen. Tegen AZ leidde dat tot een duel waarin de bezoekers de regie kregen en hielden.
Henk Spaan sluit zich aan bij lofzang
Van Hanegem staat niet alleen in zijn bewondering voor Smit. Columnist Henk Spaan deelde na Ajax – AZ een 9+ uit. „Nu is er in Alkmaar geen enkele twijfel meer over het talent en de power van de 19-jarige superster in de dop. Zaterdag brak hij definitief door in de eredivisie met een weergaloze explosie van talent en volwassenheid.” Spaan stipte een moment rond de 24e minuut aan, toen Smit zijn eerste doorslaggevende gevecht met Mokio won. Uit de daaropvolgende corner, een hoge bal bij de tweede paal, viel de 0-1.
Spaan ging nog verder door te suggereren dat Smit bezig is aan zijn „afscheidstournee” bij AZ, een signaal dat de middenvelder mogelijk in de belangstelling staat van clubs met grotere portemonnees. Hij haakte ook in op kritische woorden van Wout Weghorst over de matige selectie van Ajax. „Klopt. Smit hadden ze niet. Wout is de eerste die weg kan en de laatste die zoiets mag zeggen,” sneerde Spaan, waarmee hij zowel Ajax als Weghorst een prik gaf en Smit nog eens op een voetstuk plaatste.
Feyenoord langs Heracles met zevenklapper
In Almelo boekte Feyenoord een royale 0-7-zege op Heracles. Van Hanegem spaarde de thuisploeg allerminst. „Die kunnen er niets van, het is triest om te zien. Heracles is nog slechter dan een club uit de competitie van IJsselmeervogels.” De vergelijking met de semiprofcompetitie onderstreepte zijn harde diagnose: Heracles kwam op alle fronten tekort. Voor Feyenoord was het duel een demonstratie van efficiëntie en diepte in de selectie.
De Rotterdammers zetten daarmee hun eigen lijn voort: hoog druk zetten, snel omschakelen en in de zestien meedogenloos zijn. Zulke ruime zeges geven vertrouwen en marge om te roteren, en ze voeden tegelijk het geloof in een sterk slot van het seizoen. Voor Heracles daarentegen staat de alarmfase aan. Met dergelijke uitslagen komt het sportieve en mentale herstel onder druk te staan, en wordt de urgentie voor punten in de directe confrontaties met concurrenten des te groter.
Gevolgen voor de hoofdrolspelers
Voor AZ voelt de zege in Amsterdam als een bevestiging dat de ploeg in zware uitwedstrijden volwassen kan spelen. Het feit dat een 19-jarige middenvelder de toon zette, is veelzeggend voor de koers van de club. De komende weken zal onvermijdelijk de belangstelling voor Smit aanzwellen. AZ heeft in recente jaren bewezen verkoopmomenten zorgvuldig te kiezen; sportief vasthouden of zakelijk incasseren wordt opnieuw een strategische afweging.
Ajax moet intussen sleutelen aan vertrouwen, organisatie en keuzevastheid. Het spel oogt te nerveus, de afstand tussen linies te groot. Zonder rust aan de bal en een helder plan bij balverlies blijft de ploeg vatbaar. Een duidelijke reactie in de eerstvolgende wedstrijden is noodzakelijk om het rumoer te temperen en het publiek weer mee te krijgen.
Feyenoord kan na de zevenklapper vooral de focus behouden: elke misstap wegnemen en het doelsaldo opkrikken waar mogelijk. Zulke uitslagen werken door in de kleedkamer en aan de trainingstafel; ze bevestigen dat het fundament klopt. Voor Heracles rest de opdracht om de rug te rechten, de defensieve organisatie te herstellen en in eigen huis punten te pakken. Zonder snelle verbetering komt de druk op spelers en staf onhoudbaar hoog te staan.
Vooruitblik
Alle ogen gaan de komende weken opnieuw naar Kees Smit. Kan de middenvelder zijn vorm vasthouden en de verwachtingen blijven overtreffen? Voor AZ is de uitdaging om die energie collectief te verzilveren in een stabiele reeks. Ajax staat voor een mentale en tactische test: hoe snel keren rust en automatismen terug? En Feyenoord zal het momentum willen doortrekken, met dezelfde intensiteit en scherpte als in Almelo.
Als de analyses van Van Hanegem en Spaan iets duidelijk maken, is het dit: talent dat presteert op de grootste podia wordt gezien en benoemd, en ploegen die tekortschieten verliezen in Nederland nooit alleen een wedstrijd, maar ook hun onschendbaarheid. De Eredivisie heeft er met Smit een nieuw gespreksonderwerp bij, en met Ajax en Heracles twee clubs die antwoorden moeten geven. Het komende speelprogramma biedt ruimte voor bevestiging, correctie of verrassing.
Kern: AZ vond in Amsterdam de controle en een uitblinker in Smit. Ajax loopt over van onrust en zal snel moeten bijsturen. Feyenoord etaleerde klasse, Heracles moet herstellen. De rest van het seizoen zal uitwijzen of één glansprestatie de voorbode is van een definitieve doorbraak – of het begin van een stevige transferzomer.
