Zaterdagmiddag hebben honderden klimaatactivisten van Extinction Rebellion (XR) opnieuw actie gevoerd in Den Haag. De demonstranten blokkeerden onder andere de A12 en diverse andere wegen in de hofstad om te protesteren tegen zogenoemde fossiele subsidies: belastingvoordelen en financiële regelingen voor bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken of produceren. De blokkade leidde tot verkeershinder, arrestaties en een duidelijke reactie van zowel de autoriteiten als XR zelf.
De actiegroep, die al vaker met soortgelijke acties opviel, maakte zaterdag al vroeg duidelijk dat zij wederom een groot signaal wilden afgeven. “Wanneer de politiek faalt, is burgerlijke ongehoorzaamheid nodig. Daarom blokkeren wij vandaag de A12! De tijd van wachten is voorbij,” luidde de verklaring op X (voorheen Twitter). Daarmee onderstrepen de activisten hun overtuiging dat het huidige beleid onvoldoende is om de klimaatdoelen te halen en dat directe actie noodzakelijk is.
Volgens een verslaggeefster van persbureau ANP waren er enkele honderden betogers aanwezig bij de actie. Zij verzamelden zich op strategische locaties in de stad en begaven zich vervolgens massaal richting de A12 en nabijgelegen wegen. Ondanks dat de gemeente Den Haag eerder op de dag op X had laten weten dat de demonstraties van XR verboden zijn, ging de groep toch over tot actie. De gemeente had alternatieve demonstratieruimte aangeboden op de Laan van Reagan en Gorbatsjov, maar daar ging XR niet mee akkoord.
De politie was voorbereid op de actie en greep snel in. De eerste arrestaties vonden al vroeg in de middag plaats. “De betogers die als eerste de weg opgingen en daarmee als initiatiefnemers worden gezien van het plegen van strafbare feiten, zijn aangehouden,” aldus een woordvoerder van de politie. Zij zijn overgebracht naar het hoofdbureau van politie, waar zij worden verdacht van het overtreden van de Wet openbare manifestaties.
Voor andere demonstranten werd een andere procedure gevolgd. XR-leden die zich later bij de blokkade voegden, werden eveneens aangehouden, maar niet meegenomen naar het politiebureau. In plaats daarvan werden zij vervoerd naar het stadion van ADO Den Haag. Dit gebeurde ook bij eerdere blokkadeacties van XR in Den Haag. Nadat de activisten daar waren afgezet, konden zij hun weg vervolgen. Volgens de politie is deze werkwijze bedoeld om de stad snel te ontlasten zonder onnodige escalatie, en om de rechtsstaat op proportionele wijze te handhaven.
De actie leidde tot flinke verkeershinder, vooral voor verkeer dat richting het centrum van Den Haag wilde. Rijkswaterstaat adviseerde automobilisten om de A12 te vermijden en in plaats daarvan om te rijden via het Prins Clausplein, de A4, N14 en N44. Ondanks deze omleidingen ontstonden op diverse plekken in de regio opstoppingen en vertragingen.
XR richt haar pijlen al langere tijd op de fossiele subsidies die de Nederlandse overheid, in haar ogen, blijft uitdelen aan grote vervuilende bedrijven. De actiegroep stelt dat het kabinet de eigen klimaatambities ondermijnt door bijvoorbeeld luchtvaartmaatschappijen, de scheepvaartsector en de zware industrie te blijven ondersteunen met belastingvrijstellingen en accijnsverlagingen op fossiele brandstoffen.
Volgens Extinction Rebellion is er sprake van een structureel probleem, waarbij economische belangen nog steeds zwaarder wegen dan klimaatverantwoordelijkheid. Door zich op drukbezochte snelwegen en andere cruciale verkeersaders te manifesteren, hoopt de groep de urgentie van de klimaatcrisis onder de aandacht te blijven brengen. “We blokkeren niet voor de lol,” aldus een woordvoerder van XR eerder deze week. “We doen dit omdat de politiek ons geen keuze laat.”
De acties van XR zorgen echter ook voor veel discussie. Tegenstanders noemen de blokkades onverantwoordelijk en gevaarlijk. Zij wijzen op de impact op hulpdiensten, het risico op ongelukken en het verstoren van de openbare orde. Tegelijkertijd groeit ook het begrip voor de frustratie onder klimaatactivisten. Steeds meer wetenschappelijke rapporten onderstrepen de noodzaak van een veel sneller en krachtiger klimaatbeleid.
Voor de gemeente Den Haag en de politie is het ondertussen balanceren tussen handhaven en faciliteren. Burgemeester Jan van Zanen liet eerder weten dat het recht op demonstratie in Nederland een groot goed is, maar dat dit niet betekent dat de openbare orde of verkeersveiligheid op het spel mag worden gezet. Vandaar de beslissing om de demonstratie op de A12 te verbieden en een alternatieve locatie aan te wijzen.
Ondanks het verbod en de arrestaties lijkt XR niet van plan om de druk op de overheid te verlagen. De beweging heeft al eerder aangegeven dat acties zullen doorgaan zolang de overheid volgens hen niet voldoet aan klimaatrechtvaardigheid. Vorige blokkades van de A12 trokken duizenden mensen en kregen zowel nationale als internationale aandacht. Het is dan ook niet uitgesloten dat dit slechts een opmaat is naar nieuwe acties in de komende maanden.
Zaterdag onderstreepte dat nog maar eens: de klimaatdiscussie wordt steeds feller, en de manieren waarop activisten hun ongenoegen uiten, leiden steeds vaker tot confrontatie met de autoriteiten. Wat de uiteindelijke impact van deze acties zal zijn op het beleid, moet de komende tijd blijken. Maar dat Extinction Rebellion voorlopig nog niet van plan is zich terug te trekken uit het straatbeeld van Den Haag, staat buiten kijf.
